"خلیج و خزر" مجموعه‌ای از اشعار منوچهر آتشی، شاعر نامدار ایرانی، است که در سال 1381 توسط انتشارات نگاه به چاپ رسیده است. این کتاب شامل دو بخش مجزا با عناوین جاده بازارگانان (سیراف) و خلیج و خزر است.
منوچهر آتشی (زاده دوم مهر ۱۳۱۰ در روستای دهرود دشتستان – درگذشته ۲۹ آبان ۱۳۸۴ در تهران) شاعر، روزنامه‌نگار و مترجم معاصر ایرانی بود. آتشی در خانواده‌ای ایلیاتی در روستای دهرود دشتستان زاده شد. تحصیلات ابتدایی را در همان روستا و متوسطه را در بوشهر به پایان رساند. سپس به تهران رفت و در دانشسرای عالی به تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی پرداخت. پس از فارغ‌التحصیلی، به شغل معلمی در شهرهای مختلف ایران از جمله بوشهر، قزوین و تهران مشغول شد.
آتشی سرودن شعر را از دوران دبیرستان آغاز کرد. نخستین اشعار او در سال ۱۳۳۳ در نشریات آن زمان به چاپ رسید. اولین مجموعه شعر او با نام آهنگ دیگر در سال ۱۳۳۹ منتشر شد. آتشی از شاعران برجسته شعر نیمایی به شمار می‌رود. او در اشعار خود به مضامین مختلفی از جمله تاریخ و فرهنگ ایران، طبیعت، عشق، زندگی و مسائل اجتماعی و سیاسی پرداخته است.
آتشی در بخش اول از کتاب خلیج و خزر به تاریخ و تمدن ایران باستان، به ویژه بندر سیراف، می‌پردازد. او در این اشعار به شکوه و عظمت گذشته ایران، و همچنین به ویرانی‌ها و غارت‌هایی که این سرزمین در طول تاریخ متحمل شده، اشاره می‌کند. لحن اشعار این بخش حماسی و میهن‌پرستانه است و آتشی از واژگان و اصطلاحات مربوط به تاریخ و باستان‌شناسی ایران به وفور استفاده می‌کند.
در بخش دوم کتاب، آتشی به موضوعات اجتماعی و سیاسی روزگار خود می‌پردازد. او در این اشعار، مسائل و مشکلات مختلفی مانند فقر، بی‌عدالتی، جنگ و استبداد را به نقد می‌کشد. لحن اشعار این بخش انتقادی و اعتراضی است و آتشی از زبانی صریح و بی‌پرده استفاده می‌کند.
کتاب خلیج و خزر یکی از مهم‌ترین آثار منوچهر آتشی و از نمونه‌های برجسته شعر نیمایی در زبان فارسی است. این کتاب به دلیل زبان قوی، مضامین عمیق و لحن حماسی خود، مورد توجه بسیاری از منتقدان و شاعران قرار گرفته است. خلیج و خزر کتابی است که برای هر کسی که به شعر فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران علاقه‌مند است، خواندنی است.
