جامعه‌شناسی خودکامگی: تحلیل جامعه‌شناختی ضحاک ماردوش
علی رضاقلی
علی رضاقلی (تیرماه ۱۳۲۶ - تیرماه ۱۳۹۹) جامعه‌شناس و پژوهشگر ایرانی بود. او در حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی، از جمله جامعه‌شناسی سیاسی، جامعه‌شناسی توسعه، و جامعه‌شناسی نخبه‌کشی، فعالیت می‌کرد. رضاقلی کتاب‌های متعددی در زمینه تاریخ و جامعه ایران نوشته است که از جمله آنها می‌توان به "جامعه‌شناسی نخبه‌کشی" و "جامعه‌شناسی روشنفکری دینی در ایران" اشاره کرد.
کتاب "جامعه‌شناسی خودکامگی: تحلیل جامعه‌شناختی ضحاک ماردوش" اثر علی رضاقلی، به بررسی ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی خودکامگی در ایران می‌پردازد. رضاقلی با واکاوی داستان ضحاک ماردوش در شاهنامه فردوسی، به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که چرا تاریخ ایران تا این حد مستعد ظهور حاکمان مستبد و خودکامه بوده است.
در این کتاب، رضاقلی از نظام سیاسی ایران باستان تا دوران معاصر را مورد بررسی قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه عوامل مختلفی مانند ساختار قدرت، نظام طبقاتی، فرهنگ و باورها، در تداوم خودکامگی در ایران نقش داشته‌اند.
برخی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در این کتاب عبارتند از:
رابطه بین خودکامگی و نظام سیاسی: رضاقلی معتقد است که نظام سیاسی متمرکز و استبدادی که از دیرباز در ایران وجود داشته، یکی از مهم‌ترین عوامل تداوم خودکامگی در این کشور بوده است. در چنین نظامی، قدرت در دست یک فرد یا گروهی کوچک متمرکز می‌شود و مردم هیچ نقشی در تعیین سرنوشت خود ندارند.
نقش نظام طبقاتی: رضاقلی همچنین به نقش نظام طبقاتی در تداوم خودکامگی اشاره می‌کند. در جوامعی که نابرابری طبقاتی شدید وجود دارد، افراد طبقه بالا از قدرت و ثروت خود برای حفظ موقعیت خود و سرکوب طبقات پایین استفاده می‌کنند.
تاثیر فرهنگ و باورها: رضاقلی در نهایت به تاثیر فرهنگ و باورها در تداوم خودکامگی می‌پردازد. او معتقد است که برخی از باورها و ارزش‌های فرهنگی، مانند اطاعت از قدرت و تسلیم شدن در برابر سرنوشت، می‌توانند زمینه را برای ظهور حاکمان خودکامه فراهم کنند.
کتاب "جامعه‌شناسی خودکامگی" اثری ارزشمند برای درک تاریخ ایران و ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی خودکامگی در این کشور است. این کتاب به خواننده کمک می‌کند تا بفهمد که چرا ایران تا این حد مستعد ظهور حاکمان مستبد بوده است و برای رهایی از این پدیده چه باید کرد.
