کتاب گفتگوهای من با شاه (خاطرات محرمانه امیر اسدالله علم) در واقع دستنوشتههایی است که شرح روزانهای از عادات و افکار شاه در موضوعات مختلف ارائه میکند. این یادداشتها توسط یکی از نزدیکترین افراد به او، اسدالله علم، نگاشته شده است. نگارش این خاطرات از سال ۱۳۴۷ آغاز میشود، زمانی که شاه به اوج قدرت سیاسی خود نزدیک میشد و روز به روز دخالت بیشتری در امور روزمره دولت پیدا میکرد. جلد دوم کتاب، خاطرات از دی 1351 تا سال 1357 را روایت میکند.
در این دوران، شاه علاوه بر فرماندهی کل قوا، نظارت بر سیاست نفتی و روابط خارجی را نیز در دست گرفته بود. رهبران خارجی برای انجام معاملات با ایران ناچار به مذاکره مستقیم با شخص شاه بودند. در مسائل اقتصادی و اجتماعی نیز او به عنوان تنها قدرت مطلق شناخته میشد.
نگاهی گذرا به برخی از وقایع ثبت شده در این خاطرات:
- تمرکز فزاینده قدرت در دستان شاه: خاطرات به وضوح نشان میدهند که چگونه شاه در طول سال ۱۳۴۷ و پس از آن، به طور فزایندهای قدرت را در دستان خود متمرکز میکند. او شخصاً در جزئیات امور مختلف کشور دخالت میکرد و از وزرا و مقامات دولتی انتظار داشت که بیچون و چرا از دستوراتش اطاعت کنند.
- دخالت در امور روزمره دولت: شاه نه تنها در سیاستهای کلان کشور، بلکه در امور روزمره دولت نیز دخالت میکرد. او حتی در جزئیات مربوط به استخدام و اخراج کارکنان دولت، برنامههای آموزشی و فرهنگی و حتی مسائل مربوط به عمران و آبادانی کشور نیز نظر میداد.
- روابط با رهبران خارجی: خاطرات حاوی جزئیات جالبی از روابط شاه با رهبران خارجی است. شاه با بسیاری از رهبران جهان، از جمله روسای جمهور آمریکا، نخست وزیران انگلستان و فرانسه و رهبران اتحاد جماهیر شوروی دیدار و گفتگو میکرد.
این خاطرات به عنوان منبعی دست اول از تاریخ معاصر ایران، از ارزش و اهمیت بالایی برخوردارند. این دستنوشتهها نه تنها تصویری روشن از شخصیت و عملکرد شاه ارائه میدهند، بلکه اطلاعات ارزشمندی درباره اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران در دهههای ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ به دست میدهند.