ریچارد رورتی

ریچارد رورتی (۱۹۳۱-۲۰۰۷)، فیلسوف برجسته آمریکایی، در زمرهٔ مهم‌ترین فیلسوفان تحلیلی معاصر و به عقیدهٔ برخی، بزرگترین فیلسوف آمریکایی محسوب می‌شود. او با ارائهٔ نظرات بدیع در سنت پراگماتیستی، جایگاهی ویژه در تاریخ فلسفه یافته است.

رورتی با وجود گرایش به نسبی‌گرایی، معتقد به اطلاق عنوان پسامدرن به خود نبود و آن را بی‌معنا می‌دانست.در واقع، اگر بخواهیم ردهٔ فکری رورتی را دقیق‌تر بیان کنیم، باید او را فیلسوف پسا تحلیلی (post-analytical) عمل‌گرا بنامیم.

زندگی و تحصیلات:

·        رورتی در نیویورک متولد شد و در خانواده‌ای روشنفکر و فعال سیاسی پرورش یافت.

·        او در دانشگاه شیکاگو فلسفه خواند و در سال ۱۹۵۶ دکترای خود را از دانشگاه ییل دریافت کرد.

·        پس از گذراندن دوره‌ای کوتاه در تدریس در دانشگاه‌های مختلف، رورتی در سال ۱۹۶۲ به دانشگاه پرینستون پیوست، جایی که تا زمان بازنشستگی در سال ۱۹۸۸ به تدریس فلسفه ادامه داد.

سفر به ایران:

سفر رورتی به ایران در خرداد ۱۳۸۴ در شرایطی رقم خورد که هنوز هیچ یک از آثار او به زبان فارسی ترجمه نشده بود.سادگی زبان رورتی در تضاد با پیچیدگی مباحث مورد بحث او، موجب عدم استقبال قابل توجه از سوی محافل روشنفکری ایران شد. روزنامهٔ شرق در شمارهٔ ۳۰ خرداد ۱۳۸۴ نوشت: «نتیجه‌گیری شخصی و تحلیل‌های فردی آقای رورتی به چنان ساده‌اندیشی و یک‌سونگری تأسف‌باری دچار می‌شد که … این شبهه را پیش آورد که یا جناب رورتی… ایرانی‌ها و سواد اجتماعی و فلسفی آن‌ها را بسیار دست‌کم گرفته و بحثی مقدمانی را برایشان تدارک دیده یا سطح سواد و توقع ما آن قدر بالا رفته که در پایان جلسه مبهوت بمانیم و بگوییم این صحبت‌ها چه دردی از حسرت انزوای فلسفی ما کم کرد.»

ایده‌های کلیدی:

·  عمل‌گرایی: رورتی از طرفداران سرسخت عمل‌گرایی بود، مکتب فکری که بر نقش عملی باورها و ایده‌ها در زندگی انسان تأکید دارد. او معتقد بود که هدف فلسفه حل مسائل و بهبود زندگی انسان است، نه یافتن حقیقت مطلق.

·  زبان: رورتی نقش زبان را در شکل‌دهی به واقعیت و معنا برجسته کرد. او استدلال می‌کرد که ما در چارچوب‌های زبانی خاصی زندگی می‌کنیم که نحوه‌ی تفکر و درک دنیای ما را تعیین می‌کنند.

·  معرفت: رورتی ایده‌های سنتی معرفت، مانند مطابقت باورها با واقعیت، را به چالش کشید. او معتقد بود که باورها به جای اینکه بازتابی از واقعیت باشند، ابزارهایی هستند که ما برای ناوبری در جهان از آنها استفاده می‌کنیم.

· مذهب: رورتی دیدگاه‌های انتقادی نسبت به دین داشت، اما معتقد بود که می‌تواند به عنوان یک منبع معنوی و اخلاقی ارزشمند باشد. او از رویکردی "غیرمتافیزیکی" به دین دفاع می‌کرد که بر تجربیات و تعهدات انسانی تأکید دارد.

آثار برجسته:

·        فلسفه و امید اجتماعی

·        اولویت دموکراسی بر فلسفه 

·        پیشامد، بازی و همبستگی

·        فلسفه و آینهٔ واقعیت

·        جستارهایی دربارهٔ هایدگر

·        اخلاقی برای زندگی امروز: یافتن مبنایی مشترک میان فلسفه و دین

·        صدق به چه کار می‌آید؟ مناظرهٔ ریچارد رورتی و پاسکال آنژل همراه چهار جستار دیگر در باب صدق 

میراث:

رورتی به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قرن بیستم شناخته می‌شود. او به خاطر چالش‌های جسورانه‌اش به ایده‌های سنتی، تعهدش به عمل‌گرایی و نثر جذابش مورد تحسین قرار گرفته است. آثار او همچنان مورد بحث و مطالعه‌ی فعال در سراسر جهان است.