پیر بوردیو (1930-2002) جامعهشناس فرانسوی، فیلسوف، متفکر برجسته قرن بیستم و یکی از مهمترین نظریهپردازان علوم اجتماعی و انسانی در عصر خود بود. او به خاطر مشارکتهای بنیادی در زمینههای مختلف از جمله جامعهشناسی آموزش، فرهنگ، نابرابری اجتماعی، طبقات اجتماعی، نظریه کنش، و روششناسی شناخته میشود.
کتاب درسی درباره درس، نوشتهی پیر بوردیو، اثری ارزشمند در زمینهی فلسفهی آموزش و جامعهشناسی آموزش است. این کتاب که در قالب مجموعهای از سخنرانیها ارائه شده، به بررسی ماهیت آموزش، نقش آن در جامعه و کارکردهای مختلف آن میپردازد.
در مقدمه کتاب آمده: نخستین کلاس هر استاد جدید در کلژ دوفرانس درس افتتاحیه نام دارد. این درس در محیطی پرشکوه و در حضور تمام همکاران و مخاطبان عمومی گسترده ارائه میشود و به استاد امکان میدهد موقعیت آثار و مطالعات خود را نسبت به پیشینیان مشخص کرده و به آخرین پیشرفتهای پژوهشی رشتهٔ خود نیز بپردازد.
در این «درس» که رسمی پایدار (و با پیشینهای بیش از چند قرن) در کلژدو فرانس است، و هر استاد جدیدی باید برای نخستینبار در برابر استادان دیگر آن را ارائه دهد، در حقیقت به دفاع از علوم اجتماعی بدانگونه که آن را میفهمد، در تمام پیچیدگی و در تمام نومیدی سرشار از امیدش میپردازد. نومیدی از قدرت ساختارهای ساختاردهنده و امید به شناختی که میتواند ساختارها را، ولو در حدی اندک اما مؤثر، تغییر دهد و چرخههای مثبت را در برابر چرخههای منفی قرار دهد.
در کتاب حاضر افزون بر درس مزبور، کلیدواژگان بوردیو و چندین مصاحبه از وی برای آشنایی بیشتر با اندیشه او آورده شده است.
بوردیو در این اثر مفاهیم کلیدی نظریهی خود را، از جمله عادت، سرمایه و رشته، برای تحلیل نظام آموزشی به کار میگیرد. او معتقد است که آموزش صرفاً انتقال دانش نیست، بلکه فرآیندی پیچیده است که از طریق آن نابرابریهای اجتماعی بازتولید و تشدید میشوند.
برخی از نکات کلیدی مطرح شده در کتاب عبارتند از:
نقش آموزش در بازتولید نابرابریهای اجتماعی: بوردیو نشان میدهد که چگونه نظام آموزشی به نفع طبقات بالا عمل میکند و دانشآموزان از خانوادههای ثروتمند و با نفوذ را در مسیر موفقیت تحصیلی و اجتماعی یاری میرساند.
اهمیت سرمایه فرهنگی: بوردیو استدلال میکند که دانشآموزانی که از سرمایه فرهنگی، مانند آشنایی با هنجارها و ارزشهای طبقهی حاکم، برخوردار باشند، در نظام آموزشی موفقتر عمل میکنند.
کارکردهای ایدئولوژیک آموزش: بوردیو آموزش را ابزاری ایدئولوژیک میداند که از طریق آن ارزشها و هنجارهای طبقهی حاکم به نسلهای بعدی منتقل میشود.
نقش معلمان: بوردیو به نقش معلمان به عنوان واسطهگران بین دانشآموزان و نظام آموزشی میپردازد و از چالشهایی که با آنها روبرو هستند صحبت میکند.
کتاب درسی درباره درس اثری چالشبرانگیز و تأملبرانگیز است که به خواننده کمک میکند تا به درکی عمیقتر از ماهیت آموزش و نقش آن در جامعه دست یابد. این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، به ویژه در حوزههای جامعهشناسی آموزش، فلسفهی آموزش و مطالعات فرهنگی، اثری ارزشمند محسوب میشود.
کتاب درسی درباره درس به زبان فارسی توسط دکتر ناصر فکوهی ترجمه و توسط نشر نی منتشر شده است. این ترجمه از کیفیتی مطلوب برخوردار است و به خوبی مفاهیم پیچیدهی نظریهی بوردیو را به زبان فارسی منتقل میکند.
در صورت تمایل به مطالعه بیشتردر این زمینه می توانید کتاب های ایدئولوژی، برنامه ی درسی و جامعه شناسی نوین آموزش ، جامعه شناسی آموزش و پرورش اثر توماس برونسکی ، رویکردی تحلیلی به جامعه شناسی آموزش و پرورش اثر محمدرضا ایران منش و انسان دانشگاهی اثر پیر بوردیو را نیز مطالعه کنید.