محمدرضا شفیعی‌کدکنی

محمدرضا شفیعی کدکنی استاد ممتاز دانشگاه تهران ادیب، نویسنده، پژوهشگر و شاعر ایرانی است.  شفیعی کدکنی در ۱۹ مهر ۱۳۱۸ در روستای کدکن از خراسان در خانواده‌ای اهل علم دیده به جهان گشود. از افراد مهم این خانواده به میرزا محمد شفیع کدکنی معروف به میرزای عالمیان، وزیر شاه عباس بزرگ، می‌توان اشاره کرد. شفیعی کدکنی هرگز به دبستان و دبیرستان نرفت و از آغاز کودکی نزد پدر خود آ میرزا محمد (که روحانی بود) و محمدتقی ادیب نیشابوری (ادیب نیشابوری دوم) از نزدیکانش به فراگیری زبان و ادبیات عرب پرداخت. او در هفت‌سالگی تمام الفیهٔ ابن مالک را از حفظ بود[نیازمند منبع] و فقه، کلام و اصول را نزد شیخ هاشم قزوینی (معروف به «فقیه آزادگان») فراگرفت. اما پس از مرگ شیخ هاشم، تا آخرین مراحل درس خارج فقه را نزد سید محمدهادی میلانی خواند محمدرضا شفیعی کدکنی از سال ۱۳۴۸ استاد دانشگاه تهران است. 

سبک

شفیعی کدکنی سرودن شعر را از جوانی به شیوهٔ قدمایی آغاز کرد و پس از چندی به سبک نو مشهور به نیما یوشیج روی آورد. با انتشار دفتر شعر در کوچه باغ‌های نشابور نام‌آور شد. آثار شفیعی را می‌توان به سه گروه انتقادی و نظری و مجموعه اشعار خود وی تقسیم کرد. آثار انتقادی این نویسنده، شامل تصحیح آثار کلاسیک فارسی و نگارش مقالاتی در حوزه نظریه ادبی می‌شود، که بخشی از آن‌ها در زیر آورده شده‌اند. در میان آثار نظری شفیعی کدکنی کتاب موسیقی شعر جایگاهی ویژه دارد و در میان مجموعه اشعارش در کوچه باغ‌های نشابور آوازه بیشتری دارد. زمزمه‌ها، شبخوانی، از زبان برگ، بوی جوی مولیان، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران ازجمله آثار این شاعر محبوب کشور است.

آثار

مجموعه اشعار
۱۳۴۴ - زمزمه‌ها
۱۳۴۴ - شبخوانی
۱۳۴۷ - از زبان برگ
۱۳۵۰ - در کوچه‌باغ‌های نشابور|در کوچه‌باغ‌های نِشابور
۱۳۵۶ - بوی جوی مولیان
۱۳۵۶ - از بودن و سرودن
۱۳۵۶ - مثل درخت در شب باران
۱۳۷۶ - هزارهٔ دوم آهوی کوهی
۱۳۹۹ - طفلی به نام شادی

آثار نظری و انتقادی و تصحیح و ترجمه
صور خیال در شعر فارسی
موسیقی شعر
تصحیح اسرارالتوحید نوشتهٔ محمد بن منور بن ابی‌سعد بن ابی‌طاهر بن ابی‌سعید میهنی
تصحیح تاریخ نیشابور نوشتهٔ حاکم نیشابوری
از مجموعهٔ آثار فریدالدین عطار نیشابوری، انتشارات سخن:مقدمه، تصحیح و تعلیقات مختارنامه
مقدمه، تصحیح و تعلیقات مصیبت‌نامه
مقدمه، تصحیح و تعلیقات منطق‌الطیر
مقدمه، تصحیح و تعلیقات اسرارنامه
مقدمه، تصحیح و تعلیقات الهی‌نامه
مقدمه، تصحیح و تعلیقات دیوان عطار (هنوز به چاپ نرسیده‌است)
مقدمه، تصحیح و تعلیقات تذکرةالاولیاء، در دو جلد
مقدمه، ترجمه و تعلیقات بر آفرینش و تاریخ از طاهربن مطهربن مقدسی در دو جلد، نشر آگاه
مفلس کیمیافروش دربارهٔ شعر انوری، انتشارات سخن
زبور پارسی: نگاهی به زندگی و غزل‌های عطار، نشر آگاه
تازیانه‌های سلوک: در بارهٔ قصاید سنایی، نشر آگاه
در اقلیم روشنایی: تفسیر چند غزل حکیم سنایی، نشر آگاه
شاعر آیینه‌ها: بررسی سبک هندی و شعر بیدل دهلوی، نشر آگاه
آن سوی حرف و صوت: گزیدهٔ اسرارالتوحید، انتشارات سخن
از مجموعهٔ میراث عرفانی ایران، انتشارات سخن:دفتر روشنایی (دربارهٔ بایزید بسطامی)
نوشته بر دریا (دربارهٔ ابوالحسن خرقانی)
چشیدن طعم وقت (دربارهٔ ابوسعید ابوالخیر)
در هرگز و همیشهٔ انسان (دربارهٔ خواجه عبدالله انصاری)
درویش ستیهنده (دربارهٔ شیخ جام ژنده‌پیل)
زبان شعر در نثر صوفیه درآمدی به سبک‌شناسی نگاه عرفانی
مقدمه، تصحیح و تعلیقات برحالات و سخنان ابوسعید تألیف جمال‌الدین ابوروح لطف‌الله بن ابی‌سعید بن ابی‌سعد، انتشارات سخن
ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت، انتشارات سخن
زمینهٔ اجتماعی شعر فارسی، انتشارات اختران ۸۶
قلندریه در تاریخ دگردیسی‌های یک ایدئولوژی، انتشارات سخن ۸۶
ترجمهٔ تصوف اسلامی و رابطهٔ انسان و خدا، نوشتهٔ رینولد نیکلسون، نشر سخن
تصحیح غزلیات شمس تبریز، انتشارات سخن ۸۸
مقدمه‌نویسی و انتشار تصویر نسخه خطی منظومهٔ علی‌نامه، انتشارات میراث مکتوب ۸۸
مقدمهٔ تحلیلی و تعلیقات بر دیوان قائمیات، نویافته‌ترین دیوان شعری مذهب اسماعیلیه، به تصحیح «سید جلال حسینی بدخشانی» ، انتشارات میراث مکتوب
با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران، انتشارات سخن، ۹۱
حالات و مقامات م. امید (مهدی اخوان ثالث)، انتشارات سخن، ۹۱
شاعری در هجوم منتقدان، نقد ادبی در سبک هندی پیرامون شعر حزین لاهیجی، نشر آگه، ۱۳۷۵
مقدمه، تصحیح و تعلیقات «مرموزات اسدی در مزمورات داودی» از نجم‌الدین رازی، انتشارات سخن
رستاخیز کلمات درس‌گفتارهایی دربارهٔ تئوری فرمالیسم روسی، انتشارات سخن، ۹۲
گزیدهٔ غزلیات شمس، ناشر: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر
ترجمهٔ آوازهای سندباد سرودهٔ عبدالوهاب البیاتی، انتشارات نیل، ۱۳۴۸[۱۹]
شعر معاصر عرب، انتشارات سخن
این کیمیای هستی (ویراست دوّم در سه جلد)، انتشارات سخن، ۱۳۹۷
رسوم دارالخلافه یا نقش آیین‌های ایرانی درنظام خلافت اسلامی؛ هلال ابن محسن صابی، تصحیح این متن، نشر کارنامه