کتاب "بهرام و گل اندام" ، از مجموعه ادبیات مکتب خانهای ایران، داستانی عاشقانه و کلاسیک از ادبیات فارسی است که به صورت مشترک توسط حسن ذوالفقاری و محبوبه حیدری به نگارش درآمده و توسط انتشارات چشمه منتشر شده است. این کتاب نسخهی بازنویسی شده از داستان کهنی با همین نام است که در گذشتههای دور به صورت شفاهی نقل میشده است.
داستان حول محور عشق شاهزاده بهرام، پسر پادشاه روم و گل اندام، دختر پادشاه چین میچرخد. عشق این دو با موانع و دشواریهای بسیاری روبرو میشود و آنها برای رسیدن به وصال یکدیگر ناچار به گذراندن دوران سخت و خطرات مختلفی هستند.
کتاب "بهرام و گل اندام" به سبک کلاسیک نوشته شده و از جمله قصههای شنیدنی فارسی است که لحنی ساده و روان دارد و با استفاده از عناصر و مضامین کهن مانند جادو، دیو و پری، خواننده را به سفری در دنیای خیال و تخیل میبرد.
اما اهمیت و جذابیت داستان " بهرام و گل اندام" تنها به داستان آن محدود نمیشود. هنرمندان بسیاری در طول تاریخ، از این داستان الهام گرفته و آثار هنری زیبایی خلق کردهاند. نقاشیهای استادانی مانند حسن اسماعیلزاده و حسین بهزاد، گواه این مدعا هستند.
داستان "بهرام و گل اندام" که نگینهای درخشان در گنجینه ادبیات فارسی به شمار میرود، از نظر ساختاری اثری منسجم و یکپارچه است. این انسجام، مرهون روایتی پیوسته و عاری از گسست و پراکندگی است که خواننده را در سفری بیوقفه به دنیای عشق و شور بهرام و گل اندام میبرد.
راوی این داستان، دانای کل است و از اعماق وجود، شاهد و ناظر ماجراها و فراز و نشیبهای زندگی این دو عاشق دلداده است. این زاویه دید، به خواننده امکان میدهد تا با تمام وجود درک و حسّ همذاتپنداری عمیقی با شخصیتهای داستان پیدا کند و در غمها و شادیهایشان سهیم شود.
مجموعه "ادبیات مکتب خانهای ایران" گویی دریچهای به سوی دورانی پرفراز و نشیب از تاریخ ایران میگشاید و خواننده را به سفری در اعماق فرهنگ و ادبیات عصر قاجار رهنمون میشود. این مجموعه که در سه جلد مجزا با عناوین "سلیم جواهری"، "بهرام و گل اندام" و "حسین کرد شبستری" به نگارش درآمده، گنجینهای از قصهها، حکایات و اشعار را به نمایش میگذارد که در مکتبخانههای آن دوران رواج داشته است.
هر جلد از این مجموعه، به ابعاد گوناگون آموزشی، تاریخی و روایی قصههای ادبیات مکتبخانهای میپردازد و دریچهای نو به سوی درک و فهم فرهنگ و اندیشه مردمان آن عصر میگشاید.
داستانهای عامیانهای که در این مجموعه گردآوری شدهاند، گویی آینهای تمامنما از فرهنگ شفاهی مردمان آن دوران هستند. این داستانها که سینه به سینه نقل شدهاند، باورها، ارزشها، آداب و رسوم و شیوه زندگی مردم را به تصویر میکشند و گنجینهای گرانبها از گنجینههای فرهنگی ایران را به نمایش میگذارند.
مجموعه "ادبیات مکتب خانهای ایران" نه تنها برای علاقهمندان به ادبیات و فرهنگ ایران، بلکه برای پژوهشگران و محققان حوزه تاریخ و جامعهشناسی نیز منبعی ارزشمند و قابل اتکا به شمار میرود. این مجموعه، با گردآوری و بررسی قصهها و حکایات مکتبخانهای، دریچهای نو به سوی درک و فهم جامعه ایران در عصر قاجار میگشاید و به شناخت ابعاد مختلف فرهنگ و اندیشه مردمان آن دوران کمک میکند.