فهرست کتابهای رازی
ابوریحان محمد‌بن‌احمد‌بیرونی
کتاب «فهرست کتابهای رازی» اثری از ابوریحان محمد‌بن‌احمد‌بیرونی است که با تصحیح، ترجمه و تعلیقات دکتر مهدی محقق منتشر شده است. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده و در آن، فهرستی از آثار محمد‌بن‌زکریای رازی، پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان برجسته ایرانی، ارائه شده است. ابوریحان بیرونی در این اثر، ۱۸۴ عنوان از تألیفات رازی را در موضوعات مختلفی مانند پزشکی، طبیعیات، منطق، ریاضیات، اخترشناسی، فلسفه و کیمیا فهرست کرده است.
درباره نویسنده:
ابوریحان محمد‌بن‌احمد‌بیرونی (۳۶۲-۴۴۰ هجری قمری / ۹۷۳-۱۰۴۸ میلادی) یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان و متفکران عصر طلایی اسلام بود که در زمینه‌های ریاضیات، نجوم، جغرافیا، فیزیک، تاریخ، داروشناسی، و فلسفه آثار برجسته‌ای به جای گذاشت. او در خوارزم (ازبکستان امروزی) متولد شد و بخش بزرگی از عمر خود را صرف پژوهش‌های علمی و نگارش کتابهای متعدد کرد.
ازجمله آثار ایشان:
- «تحقیق ما للهند» پژوهشی جامع درباره هند، فرهنگ، فلسفه و آیین‌های آن
- «قانون المسعودی» کتابی در زمینه نجوم و ریاضیات
ویژگی‌های کتاب:
- منبع تاریخی معتبر: این کتاب یکی از معدود منابعی است فهرستی از آثار محمد‌بن‌زکریای رازی را ارائه می‌دهد و توسط ابوریحان بیرونی، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان دوران اسلامی، نگاشته شده است.
- تصحیح علمی و مستند: دکتر مهدی محقق این اثر را بر اساس نسخه‌های خطی معتبر تصحیح کرده و مقدمه‌ای تحلیلی درباره اهمیت علمی و تاریخی رازی و بیرونی به آن افزوده است.
- رده‌بندی موضوعی آثار رازی: بیرونی در این کتاب، آثار رازی را در موضوعات مختلف (پزشکی، فلسفه، علوم طبیعی، ریاضیات و منطق) فهرست کرده که دیدگاه جامعی از دانش گسترده او ارائه می‌دهد.
- اهمیت برای تاریخ علم: این کتاب کمک می‌کند تا دیدگاه بهتری نسبت به نقش رازی در پیشرفت علوم مختلف و روش علمی او پیدا کنیم.
محتوای کتاب:
در این کتاب، بیرونی آثار رازی را در موضوعات مختلفی فهرست کرده است، از جمله:
- پزشکی: شامل آثار معروف او در علم طب، مانند "الحاوی" و "الطب الروحانی"
- فلسفه و الهیات: شامل نوشته‌هایی در نقد باورهای مذهبی و پاسخ به دیدگاه‌های مخالف
- علوم طبیعی: شامل تحقیقات رازی در شیمی (کیمیا)، فیزیک و زیست‌شناسی
- ریاضیات و نجوم: کتاب‌هایی که نشان‌دهنده آگاهی او از این علوم هستند
- منطق و معرفت‌شناسی: شامل رساله‌هایی درباره روش‌شناسی علمی و منطق
مخاطبان کتاب:
- پژوهشگران تاریخ علم و فلسفه
- دانشجویان و اساتید رشته‌های فلسفه
- علاقه‌مندان به میراث فکری دانشمندان اسلامی
درمجموع، کتاب فهرست کتابهای رازی اثری است که ابوریحان بیرونی در آن به معرفی و دسته‌بندی آثار محمد‌بن‌زکریای رازی پرداخته است. این کتاب یکی از منابع ارزشمند در شناخت آثار علمی و فلسفی رازی به شمار می‌رود. این کتاب به پژوهشگران تاریخ علم، پزشکی و فلسفه اسلامی کمک می‌کند تا تصویری جامع‌تر از میراث فکری رازی و ثبت تاریخی آن توسط بیرونی داشته باشند.