هنر مفهومی و دستساخته
الیزابت شلکنز، ریستو هیلپینن
کتاب "هنر مفهومی و دستساخته" نوشته الیزابت شلکنز (به همراه ریستو هیلپینن) یکی از منابع معتبر برای درک بهتر مفهوم هنر مفهومی است. این کتاب در واقع ترجمهای از مقالهای با عنوان "Conceptual art" است و به عنوان جلد هجدهم از مجموعه "دانشنامه فلسفه استنفورد" منتشر شده است.
دانشنامه فلسفه استنفورد از سال ۱۹۹۵ در دانشگاه استنفورد آغاز به کار کرد و تاکنون به فعالیت خود ادامه میدهد. این دانشنامه مدخلهای مناسبی را برای آشنایی با موضوعات گوناگون فلسفی در اختیار علاقهمندان قرار میدهد. تدوین و انتشار دانشنامه فلسفه استنفورد تحت نظر دکتر ادوارد. ن. زالتا، نه تنها پلی میان دانشگاه و جامعه ایجاد کرده است، بلکه ویژگیهای دیگری نیز دارد که آن را به منبعی ارزشمند برای دانشجویان و پژوهشگران تبدیل کرده است. این دانشنامه به ویژه برای کسانی که قصد دارند در حوزه خاصی از فلسفه تحقیق کنند، بسیار مفید است.
در حالی که برخی هنر مفهومی را هنری بسیار نشاطآور و منحصر به فرد میدانند که با روحیهی زمانهی ما همخوانی دارد، بسیاری دیگر آن را تکاندهنده، ناخوشایند، فاقد مهارت فنی و کاملا بیارزش میپندارند. نخستین چالش در پژوهش فلسفی دربارهی هنر مفهوم، مشخص کردن موضوع یا دستکم محدودهی موضوعات قابل بررسی است. کتاب حاضربه طور کامل به هنر مفهومی اختصاص یافته و با ارائه نگاهی کلی به این موضوع، زمینهی درک بهتر و عمیقتر آن را فراهم میآورد.
کتاب شامل دو مقاله است؛ «هنر مفهومی» نوشته الیزابت شلکنز و «دست ساخته» نوشته ریستو هیلپینن.اولین مقاله از چهار بخش تشکیل شده است که عبارتند از: «هنر مفهومی چیست؟»، «فلسفه هنر مفهومی: هنر مفهومی چیست؟»، «پنج درونمایه فلسفی» و «مسائل دیگر». در بخش آغازین این مقاله، طیف گستردهای از موضوعات نوین در حوزهی زیباییشناسی مورد بررسی قرار گرفته است. از جملهی این مباحث میتوان به مرزهای هنر و نقش هنرمندان، رسانههای هنری نوین، تلقی هنر به عنوان ایده و بازنمایی معانی و در بخش سوم، به هستیشناسی هنر در ارتباط با رسانهها، ارزش زیباییشناختی و شناختی آثار هنری اشاره کرد.
مقاله دوم این کتاب به شش بخش مجزا تقسیم شده است. عناوین این بخشها عبارتند از: "مفهوم دستساخته"، "دستساخته، اثر و هستیشناسی دستساختهها"، "ساختن اشیا: کنش تولیدی"، "قصد تولیدی"، "توصیف و ارزیابی دستساختهها" و در نهایت، "آثار هنری".
در مجموع، کتاب "هنر مفهومی و دستساخته" یک راهنمای جامع و مفید برای آشنایی با هنر مفهومی است. این کتاب به زبان ساده و روان نوشته شده است و برای مخاطبان عمومی نیز قابل فهم است. این کتاب نه تنها به جنبههای زیباییشناسی هنر مفهومی میپردازد، بلکه به ابعاد فلسفی آن نیز توجه دارد.