کتاب «قومیت و قوم‌گرایی در ایران» نوشته حمید احمدی، پژوهشی جامع و انتقادی بر مسئله پیچیده قومیت و قوم‌گرایی در ایران است. نویسنده با رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی، به بررسی ریشه‌ها، تحولات و ابعاد مختلف این پدیده در ایران معاصر می‌پردازد.
حمید احمدی (متولد ۱۳۳۶)، نویسنده و مترجم ایرانی، در این کتاب با طرح این پرسش که آیا قومیت و قوم‌گرایی در ایران پدیده‌هایی ذاتی و تاریخی هستند یا محصول تحولات اجتماعی و سیاسی معاصر، به دنبال ارائه تصویری واقع‌بینانه از این موضوع است. او با بررسی ادبیات موجود و داده‌های تاریخی، نشان می‌دهد که بسیاری از مفاهیم و تعاریف مرتبط با قومیت، قوم‌گرایی و قبایل، اغلب از غرب وارد شده و به صورت نادرست بر جامعه ایران تحمیل شده‌اند.
نویسنده با تمرکز بر سه منطقه کردستان، آذربایجان و بلوچستان، به تحلیل عمیقی از تحولات قومی در این مناطق می‌پردازد. او نقش دولت مدرن، مبارزات نخبگان سیاسی و تأثیرات بین‌المللی را در شکل‌گیری و تشدید تنش‌های قومی در ایران بررسی می‌کند. احمدی معتقد است که قوم‌گرایی در ایران بیشتر محصول سیاست‌گذاری‌های دولت مرکزی و رقابت‌های سیاسی داخلی بوده است تا یک واقعیت ذاتی و تاریخی.
یکی از نکات مهمی که در این کتاب به آن پرداخته شده، برساختی بودن ناسیونالیسم قومی است. نویسنده با ارائه شواهد تاریخی نشان می‌دهد که هویت‌های قومی در بسیاری موارد ساخته و پرداخته نخبگان سیاسی و روشنفکران بوده و اغلب بر اساس منافع سیاسی و ایدئولوژیک شکل گرفته‌اند.
در مجموع، کتاب «قومیت و قوم‌گرایی در ایران» اثری ارزشمند برای همه کسانی است که به مسائل قومی و هویتی در ایران علاقه‌مند هستند. این کتاب با نگاهی انتقادی و واقع‌بینانه، به تحلیل پیچیدگی‌های این موضوع پرداخته و راهکارهایی برای کاهش تنش‌های قومی و تقویت وحدت ملی ارائه می‌دهد.
