نو: نمایش کلاسیک ژاپن
موتسو تاکاهاشی
کتاب «نو: نمایش کلاسیک ژاپن» نوشته موتسو تاکاهاشی و ترجمه مرتضی غفاری، دریچه‌ای است به دنیای اسرارآمیز و کهن نمایش «نو»، که به عنوان قلب فرهنگ ژاپن شناخته می‌شود. این کتاب، خواننده را با ساختار، مفاهیم و جایگاه این هنر نمایشی در تاریخ تئاتر جهان آشنا می‌کند.
نمایش‌های نو، اغلب ساختاری مشابه دارند. شخصیتی در قالب یک انسان زنده ظاهر می‌شود و با راهبی آواره ملاقات می‌کند. در گفت‌وگو با راهب، راز مرگ خود را آشکار کرده و سپس ناپدید می‌شود. دوباره در هیئت یک روح ظاهر شده و از رنج‌های زندگی گذشته و مسائلی که پس از مرگ او را آزار می‌دهند، سخن می‌گوید. روح از راهب درخواست نیایش برای رهایی از این عذاب‌ها را می‌کند و راهب نیز به وظیفه خود عمل می‌کند. در نهایت، روح پس از رقصی شاد، محو می‌شود.
شاید در نگاه اول، تکرار این الگو در نمایش‌های مختلف، خسته‌کننده به نظر برسد، اما نکته‌ی شگفت‌انگیز همین‌جاست؛ تماشاگران هرگز از دیدن آن سیر نمی‌شوند. این موضوع، شباهت زیادی به ظرافت شعر هایکو و تانکا دارد که با ساختاری ساده، هر کدام دنیایی از معنا را در خود جای داده‌اند. همچنین، می‌توان آن را با مراسم چای ژاپنی مقایسه کرد که با وجود مراحل تکراری، هر بار تجربه‌ای منحصر به فرد را برای حاضران رقم می‌زند.
موتسو تاکاهاشی، نویسنده این کتاب، یکی از برجسته‌ترین و پرکارترین شاعران، مقاله‌نویسان و نویسندگان معاصر ژاپن است. او با بیش از سی مجموعه شعر، آثار منثور و ده‌ها کتاب مقاله، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات ژاپن دارد.
نمایش نو، نه تنها یک شکل از هنر نمایشی، بلکه تلفیقی از آیین‌ها، اندیشه‌ها و هنرهای ژاپنی است. این نمایش، جایگاهی رفیع در تاریخ تئاتر جهان دارد و بارها با تراژدی‌های یونان باستان مقایسه شده است. تأثیر این هنر بر جریان‌های پیشرو تئاتری در قرن گذشته نیز انکارناپذیر است.
کتاب «نو»، خواننده را به سفری در دنیایی می‌برد که در آن، مرز بین زندگی و مرگ، بین واقعیت و خیال و بین بازیگر و تماشاگر محو می‌شود. در این دنیای رؤیایی مشترک، مفاهیم عمیقی از زندگی، مرگ، رنج، رهایی و ارتباط انسان با جهان هستی به تصویر کشیده می‌شود.
این کتاب، منبعی ارزشمند برای علاقه‌مندان به هنر تئاتر، به ویژه کسانی است که به نمایش‌های کلاسیک ژاپنی و فرهنگ غنی این سرزمین علاقه دارند. «نو»، نه فقط یک کتاب درباره‌ی تئاتر، بلکه کاوشی در عمق فرهنگ و اندیشه‌ی ژاپنی است که می‌تواند دیدگاه خواننده را نسبت به هنر و زندگی دگرگون کند. مطالعه‌ی این کتاب به مثابه قدم گذاشتن در دنیایی رازآمیز و ژرف است که تجربه‌ای بی‌نظیر را برای خواننده به ارمغان می‌آورد.