پیراهن تازهی بیل
آن فاین
کتاب «پیراهن تازهی بیل» نوشتهی آن فاین، نویسندهی برجستهی ادبیات کودک، داستانی مصور و جذاب برای نوجوانان است که به شکلی ظریف و در عین حال مؤثر، به موضوع مهم و همیشگی کلیشههای جنسیتی و انتظارات متفاوت از دختران و پسران میپردازد. این کتاب با روایتی ساده و گیرا، مخاطب را به تفکر و تأمل در مورد این مسائل دعوت میکند.
داستان از صبح دوشنبهای آغاز میشود که بیل سیمسون، شخصیت اصلی داستان، پس از بیدار شدن از خواب، خود را در آینه به شکل یک دختر میبیند. مادرش که از این اتفاق متعجب و هیجانزده شده، بیدرنگ پیراهن صورتی دخترانهای با دکمههای صدفی به او میپوشاند و او را راهی مدرسه میکند. اینجاست که ماجراهای بیل و چالشهای او با هویت جدیدش آغاز میشود.
بیل در طول آن روز، تجربهای ناخوشایند و پر از حس حماقت را پشت سر میگذارد. او در خانه، خیابان و مدرسه با رفتارهای متفاوتی روبرو میشود و ناچار به پذیرش نقشهای کلیشهای دخترانه میشود. از او انتظار میرود که آرام و بیصدا باشد، بازی نکند و صرفاً نظارهگر باشد. این انتظارات که ریشه در باورهای سنتی و کلیشههای جنسیتی دارند، برای بیل که خود را پسر میداند، بسیار آزاردهنده است.
آن فاین با هوشمندی تمام، از این موقعیت غیرمنتظره برای نشان دادن تفاوتهای رفتاری و انتظاراتی که از دختران و پسران وجود دارد، بهره میبرد. او نشان میدهد که چگونه صرفاً با تغییر ظاهر و پوشیدن لباسی متفاوت، نوع برخورد اطرافیان با بیل تغییر میکند و او ناچار به پذیرش رفتارهایی میشود که با شخصیت واقعیاش همخوانی ندارد.
نکتهی قابل توجه در داستان این است که بیل در نهایت درمییابد که صرفاً با پوشیدن یک پیراهن، جنسیت او تغییر نمیکند و آنچه واقعاً تفاوت ایجاد میکند، رفتارهای اطرافیان و انتظاراتی است که از او دارند. او با همان پیراهن صورتی، درگیر یک دعوا میشود، در مسابقهٔ دو برنده میشود و در نهایت به خانه بازمیگردد. این اتفاقات نشان میدهد که جنسیت نباید محدودیتی برای انجام کارها و بروز استعدادها باشد.
«پیراهن تازهی بیل» نه تنها داستانی سرگرمکننده و جذاب برای نوجوانان است، بلکه تلنگری است برای والدین، مربیان و جامعه برای بازنگری در باورها و رفتارهای خود در قبال کودکان و نوجوانان. این کتاب به ما یادآوری میکند که نباید کودکان را بر اساس جنسیتشان محدود کنیم و باید به آنها اجازه دهیم که خودشان باشند و استعدادهای خود را بدون توجه به کلیشههای جنسیتی شکوفا کنند.
آن فاین، نویسندهی این کتاب، از نویسندگان برجستهی ادبیات کودک است که آثار متعددی برای کودکان و بزرگسالان به نگارش درآورده است. او جوایز ادبی متعددی از جمله مدال هانس کریستین اندرسن را نیز دریافت کرده است. از دیگر آثار ترجمه شدهی او به فارسی میتوان به «جادوی میخک»، «چطوری خیلی بدخط بنویسیم» و «خاطرات یک گربهی قاتل» اشاره کرد.