دیالکتیک سکولارسازی درباره عقل و دین
یورگن هابرماس و فلورین شولر
کتاب «دیالکتیک سکولارسازی درباره عقل و دین» حاصل گفتگوی تاریخی میان دو چهره برجسته دنیای اندیشه، کاردینال یوزف راتزینگر (پاپ بندیکت شانزدهم) و یورگن هابرماس، فیلسوف و اندیشمند آلمانی است. این گفتگو که در ۱۹ ژانویه ۲۰۰۴ به دعوت فرهنگستان کاتولیک باواریا در مونیخ برگزار شد، بازتاب جهانی گسترده‌ای داشت و توجه محافل علمی و عمومی را به خود جلب کرد.
اهمیت این گفتگو از چند جنبه قابل بررسی است. نخست، تقارن زمانی آن با دو رویداد مهم در زندگی این دو اندیشمند بود؛ جشن تولد هفتادوپنج سالگی هابرماس در ژوئن ۲۰۰۴ و انتخاب راتزینگر به مقام پاپی در آوریل ۲۰۰۵. این تقارن، توجه رسانه‌ها و افکار عمومی را به این گفتگو و اندیشه‌های مطرح شده در آن دوچندان کرد.
دوم، زمینه فکری و دغدغه‌های مشترک و در عین حال متفاوت این دو شخصیت بود. هابرماس پیش از این و در سخنرانی خود به هنگام دریافت جایزه صلح کتابفروشان آلمان، خواستار فهم جدید جامعه سکولار از اعتقادات دینی شده بود؛ سخنی که از سوی برخی منتقدان به عنوان گشودن در به روی کلیسا تلقی شد.
سوم، این گفتگو در دوره‌ای برگزار شد که بحث درباره‌ی نسبت دین و سکولاریسم و نقش دین در جامعه مدرن به اوج خود رسیده بود. در این شرایط، رویارویی دو اندیشمند برجسته با دیدگاه‌های متفاوت، فرصتی بی‌نظیر برای بررسی این مسائل از زوایای گوناگون فراهم می‌کرد. این گفتگو نه تنها در آلمان، بلکه در سطح جهانی، از جمله در کشورهایی مانند ایران و مراکش، مورد توجه و بحث قرار گرفت.
محتوای اصلی کتاب، حول محور چالش‌های بنیادین مدرنیته، یعنی رابطه میان عقل سکولار و ایمان مذهبی شکل گرفته است. هابرماس با طرح این پرسش که آیا عقل عرفی می‌تواند بنیان‌های کارآمدی برای دولت قانونی مردم‌سالار فراهم کند، به چالش‌های جامعه سکولار می‌پردازد. راتزینگر نیز با تأکید بر اهمیت عقل ناب و دین مشروع، به دنبال یافتن راهی برای تلفیق عقل و ایمان در جامعه مدرن است.
کتاب «دیالکتیک سکولارسازی درباره عقل و دین» با ویرایش و پیشگفتار دکتر فلورین شولر، مدیر فرهنگستان کاتولیک باواریا، و ترجمه سجاد دهقان‌زاده توسط بنیاد ترجمه و نشر پارسه منتشر شده است. این کتاب نه تنها سندی از یک گفتگوی تاریخی است، بلکه منبعی ارزشمند برای درک بهتر چالش‌های جامعه مدرن و نسبت میان عقل و ایمان به شمار می‌رود.
