کتاب «نمایشنامه زکریای رازی» نوشته عبدالحی شماسی و منتشر شده توسط نشر قطره، اثری ارزشمند است که به زندگی، آثار و مرگ محمد بن زکریای رازی، دانشمند برجسته ایرانی، می‌پردازد. این کتاب با قالب نمایشنامه، روایتی جذاب و دراماتیک از زندگی این شخصیت مهم تاریخ علم و طب ارائه می‌دهد.
محمد بن زکریای رازی، که به جالینوس عرب نیز شهرت دارد، در قرن سوم و چهارم هجری می‌زیست و در زمینه‌های مختلفی از جمله فیزیک، کیمیا، فلسفه و به ویژه طب، دستاوردهای چشمگیری داشت. او که از برجسته‌ترین طبیبان جهان اسلام به شمار می‌رود، تأثیر بسزایی در پیشرفت علم پزشکی داشته است.
عبدالحی شماسی متولد ۱۳۳۳ شیراز و فارغ‌التحصیل رشته نمایش است. وی ابتدا در حوزه ادبیات کودک فعالیت داشت و آثاری همچون مهمانی گنجشک‌ها ، آوای بلبل و قورباغه سبز را نوشت. بعدها در دو حوزه داستان نویسی و نمایشنامه نویسی فعالیت های خود را ادامه داد
این نمایشنامه از شماسی با تمرکز بر نقاط عطف زندگی رازی، خواننده را با ابعاد مختلف شخصیت و اندیشه‌های او آشنا می‌کند. در جوانی، رازی به تحصیل کیمیا (شیمی) مشغول بود، اما آسیبی که به چشمش وارد شد، مسیر زندگی او را تغییر داد و او را به سوی تحصیل طب سوق داد. در این علم، رازی چنان شهرتی کسب کرد که ریاست بیمارستان تازه تأسیس ری را بر عهده گرفت.
شماسی در این نمایشنامه به خوبی نشان می‌دهد که رازی چگونه علم کیمیا را در طب به کار می‌برد و می‌توان او را از بنیانگذاران طب شیمی دانست. او همواره بر تجربه به عنوان منبعی ارزشمندتر از صرفاً تئوری‌های علمی تأکید داشت. این رویکرد تجربی، او را از بسیاری از دانشمندان هم‌عصر خود متمایز می‌کرد.
از جنبه فلسفی، رازی در نقطه مقابل ارسطو قرار داشت و به همین دلیل، مورد انتقاد پیروان ارسطو قرار می‌گرفت. او برخلاف بسیاری از متفکران مسلمان که پیرو ارسطو بودند، امکان سازش بین فلسفه و دین را رد می‌کرد. این دیدگاه‌های او، به ویژه نوشته‌هایش در رد مذاهب و ادیان، موجب حملات شدید سایر نویسندگان و متفکران به او شد. رازی معتقد بود که آموزه‌های مذاهب با حقیقت مغایرت دارند و معجزات پیامبران را افسانه‌های دینی می‌دانست. او مذاهب را دشمن تفکر فلسفی و تحقیق علمی می‌شمرد.
این اعتقادات جسورانه و انتقادی، در نهایت به قیمت جان او تمام شد. زندگی رازی، نمونه‌ای برجسته از نخبه‌کشی در تاریخ ایران است. او به دلیل اندیشه‌های نوآورانه و انتقادی خود، با مخالفت‌ها و فشارهای زیادی روبرو شد و سرانجام جان خود را از دست داد.
نمایشنامه زکریای رازی، با به تصویر کشیدن این جوانب مختلف زندگی رازی، نه تنها یک اثر نمایشی جذاب است، بلکه به عنوان یک سند تاریخی نیز ارزشمند است. این کتاب به خوانندگان کمک می‌کند تا با یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ ایران و جهان آشنا شوند و از زندگی، دستاوردها و اندیشه‌های او الهام بگیرند. این اثر، یادآور اهمیت تفکر انتقادی، آزادی اندیشه و پایبندی به حقیقت، حتی در مواجهه با مخالفت‌ها و تهدیدها است.
