وغوغ ساهاب
نویسنده: مسعود فرزاد و صادق هدایت
کتاب «وغ وغ ساهاب» اثری طنزآمیز به قلم صادق هدایت و مسعود فرزاد است که به نقد اوضاع اجتماعی، سیاسی و ادبی دوران خود میپردازد. این کتاب شامل ۳۴ «قضیه» (روایت) به همراه یک «تقدیم نومچه» است که در قالب شعر و نثر، موضوعات گوناگونی را با زبانی طنزآلود به تصویر میکشد.
موضوعات مطرح شده در این کتاب بسیار متنوعاند؛ از تمسخر ادبای کهنهپرست و پولپرستی یهودیان گرفته تا نقد عقاید فروید و وضعیت سینماهای خیابان لالهزار، همگی در این مجموعه به شکلی طنزآمیز مورد بررسی قرار گرفتهاند. این تنوع موضوعی نشان از دغدغههای نویسندگان و نگاه تیزبینانهشان به مسائل مختلف جامعه دارد.
یکی از ویژگیهای بارز «وغ وغ ساهاب»، استفادهی عمدی از غلطهای املایی فراوان در متن است. نویسندگان با تغییر املای کلمات مانند «غزیه» به جای «قضیه»، «مثلن» به جای «مثلاً»، «تیارت» به جای «تئاتر» و... فضایی طنزآمیز و در عین حال انتقادی ایجاد کردهاند. این شیوه نگارش، علاوه بر ایجاد خنده، به نوعی هنجارشکنی در زبان و ادبیات رسمی نیز محسوب میشود و به طنز اثر میافزاید.
ساختار کتاب به صورت مجموعهای از «قضیه»هاست که هر کدام داستانی مستقل را روایت میکنند و ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند. مشخص نیست که دقیقاً کدام داستانها توسط هدایت و کدام توسط فرزاد نوشته شدهاند، اما بر اساس برخی بررسیها، گفته میشود که ۱۲ قضیه به صورت مشترک و ۱۱ قضیه توسط هر کدام به تنهایی نوشته شده است.
صادق هدایت (۲۸ بهمن ۱۲۸۱ – ۱۹ فروردین ۱۳۳۰) نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی بود. او را همراهِ محمدعلی جمالزاده، بزرگ علوی و صادق چوبک یکی از پدران داستاننویسی نوین ایرانی میدانند. همچنین مسعود فرزاد (زادهٔ ۱۲۸۵ در سنندج – درگذشتهٔ ۱۳۶۰ در لندن)، نویسنده و مترجم معاصر ایرانی بود.
در برخی از قضایا، این دو نویسنده به نقد مسائل اجتماعی و رفتاری میپردازند. به عنوان مثال، در قضیهی «مرثیه شاعر»، نحوهی برخورد افراد با یکدیگر در زمان حیات و پس از مرگشان به شکلی طنزآمیز نقد میشود.
این بخش به خوبی نشان میدهد که چگونه قدردانی از افراد اغلب پس از مرگشان و به صورت ظاهری انجام میگیرد، در حالی که در زمان حیاتشان مورد بیمهری قرار میگیرند.
قضیهی «ویتامین» نیز به دلیل گیاهخوار بودن صادق هدایت، احتمالاً از جمله داستانهایی است که او به تنهایی نوشته است. در این قضیه، نویسنده ضمن پرداختن به فواید گیاهخواری، به نقد و تمسخر برخی از باورها و رفتارهای رایج نیز میپردازد.
به طور کلی، «وغ وغ ساهاب» اثری است که با زبانی طنزآمیز و استفاده از غلطهای املایی عمدی، به نقد مسائل مختلف جامعه میپردازد. این کتاب، علاوه بر سرگرم کردن مخاطب، او را به تفکر در مورد مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمان خود وا میدارد.
با خواندن این مجموعه میتوان به استعداد طنزنویسی صادق هدایت پیبرد. این اثر نشان میدهد که هدایت علاوه بر استعداد نویسندگی جدی، در زمینه طنز نیز توانایی بالایی داشته است.