خسی در میقات
نویسنده: جلال آل احمد
کتاب «خسی در میقات» اثر جلال آل احمد، نه تنها یک سفرنامه، بلکه روایتی خواندنی از یک سفر بیرونی و درونی توأمان است. این اثر که یکی از برجسته‌ترین سفرنامه‌های ادبیات معاصر فارسی به شمار می‌رود، حاصل سفر جلال آل احمد در سن ۴۱ سالگی به عربستان و تجربه‌ی او از زیارت خانه‌ی خداست. این سفر، که چهار سال پیش از مرگ نابهنگام او رخ داد، تأثیری عمیق بر اندیشه‌هایش گذاشت و منجر به خلق اثری شد که به عنوان فصلی جدید در زندگی او شناخته می‌شود.
نام کتاب، «خسی در میقات»، خود گویای نگرش نویسنده به این سفر است. آل احمد خود را همچون ذره‌ای ناچیز در برابر عظمت میقات، محل احرام، می‌بیند. او در این سفرنامه، تلاش می‌کند تا روایتی بی‌واسطه از مواجهه‌اش با سرزمین، فرهنگ، مردمان عربستان و مناسک حج ارائه دهد. این روایت، صرفاً توصیفی از مناسک نیست، بلکه نگاهی نقادانه و تأمل‌برانگیز به این تجربه است.
یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی «خسی در میقات»، شرح مواجهه‌ی نویسنده با زائران کشورهای مختلف است. آل احمد با دقت و ریزبینی خاص خود، به توصیف ویژگی‌های ظاهری، فرهنگی و رفتاری حجاج از سراسر جهان می‌پردازد. این تنوع فرهنگی، بستری برای تأملات نویسنده در مورد ایمان، باورها و انگیزه‌های گوناگون افراد از این سفر معنوی فراهم می‌کند.
آل احمد در این سفرنامه، به برخی از نکاتی که پیش‌تر در کتاب «غرب‌زدگی» مطرح کرده بود، نیز اشاره می‌کند. او به تبعیض‌ها و تحقیرهایی که ممکن است زائران ایرانی با آن مواجه شوند، نقدهایی وارد می‌کند. با این حال، سفر او به مکه بیشتر سفری برای یافتن خود بود تا صرفاً یافتن خدا. او بر این باور بود که خدا را در همه جا می‌توان یافت و این تجربه محدود به جغرافیای خاصی نیست.
«خسی در میقات» صرفاً یک سفرنامه‌ی ساده و توصیفی از مناسک حج نیست، بلکه اثری انتقادی است که نقدهای تأمل‌برانگیزی را به وضعیت میزبانی عربستان و نیز انگیزه‌های درونی زائران وارد می‌کند. آل احمد در این کتاب، پرسش‌هایی اساسی در مورد ایمان، حقیقت معنوی و درک فلسفه‌ی حج مطرح می‌کند. او از خود و دیگران می‌پرسد که آیا این سفر، واقعاً به کشف حقیقت معنوی منجر می‌شود یا صرفاً یک مناسک ظاهری است؟ آیا زائران، فلسفه‌ی واقعی حج را درک کرده‌اند؟
این کتاب، روایتی موازی از یک سفر درونی و بیرونی است. آل احمد در طول سفر، اشتیاق خود را برای ملاقات با افراد جدید از فرهنگ‌ها و جغرافیای مختلف و آشنایی با آن‌ها به تصویر می‌کشد. او با توصیف دقیق این ملاقات‌ها و تأمل در انگیزه‌های زائران، تجربه‌ی شخصی خود را از این سفر معنوی به مخاطب منتقل می‌کند.
جلال آل احمد، نویسنده‌ی این اثر، یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات معاصر ایران است. او با آثار خود، تأثیری عمیق بر جریان‌های فکری و ادبی ایران گذاشت. «خسی در میقات» نیز یکی از آثار ماندگار اوست که همچنان مورد توجه و بحث قرار دارد.
