حکیم خیام نیشابوری: آثار و اندیشه ها
نویسنده: علیرضا ذکاوتی قراگزلو
کتاب «حکیم خیام نیشابوری: آثار و اندیشه‌ها» نوشته‌ی علیرضا ذکاوتی قراگزلو، اثری ارزشمند و جامع در بررسی ابعاد گوناگون زندگی، آثار و اندیشه‌های حکیم عمر خیام نیشابوری، شاعر، ریاضیدان، ستاره‌شناس و فیلسوف برجسته‌ی ایرانی است. این کتاب توسط انتشارات معین منتشر شده و به خواننده کمک می‌کند تا درکی عمیق‌تر از شخصیت چندوجهی خیام و تأثیر او بر فرهنگ و علم به دست آورد.
علیرضا ذکاوتی قراگزلو، یکی از پژوهشگران برجسته ایرانی در حوزه ادبیات، فلسفه، عرفان و تاریخ فرهنگ اسلامی است. او با تألیف آثار متعدد در زمینه‌های مختلف، از جمله نقد ادبی، مطالعات عرفانی و فلسفی، جایگاه مهمی در محافل علمی و فرهنگی ایران دارد.
او در این اثر، با تکیه بر دانش و پژوهش‌های خود، به بررسی ابعاد مختلف زندگی خیام، از جمله دوران زندگی او، آثار علمی‌اش در ریاضیات و نجوم، و همچنین رباعیات فلسفی و عارفانه‌اش می‌پردازد. یکی از نکات مهمی که در این کتاب مورد بحث قرار می‌گیرد، مسئله‌ی انتساب رباعیات به خیام و صحت آن‌هاست. ذکاوتی قراگزلو با بررسی دقیق منابع و نقد داخلی و خارجی رباعیات، تلاش می‌کند تا تصویری روشن از اشعار اصیل خیام ارائه دهد.
کتاب به این پرسش اساسی نیز می‌پردازد که آیا خیامِ منجم و ریاضیدان همان سراینده‌ی رباعیات است یا دو شخصیت متفاوت وجود داشته‌اند؟ این سوال که توسط برخی صاحب‌نظران مطرح شده، در کتاب با بررسی دقیق آثار و اندیشه‌های خیام مورد تحلیل قرار می‌گیرد. نویسنده با بررسی تطبیقی بین آثار علمی و اشعار خیام، به دنبال یافتن ارتباط و هماهنگی بین این دو جنبه از شخصیت اوست.
ذکاوتی قراگزلو در این کتاب به بررسی ارتباط خیام با فیلسوفان و متکلمان اسلامی نیز می‌پردازد و تأثیرات احتمالی آن‌ها بر اندیشه‌های خیام را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین، گذری بر رسالات خیام و بررسی آیین فلسفیان در متون قرن ششم از دیگر مباحث مهم کتاب است. نویسنده تلاش می‌کند تا با بررسی دقیق این متون، تصویری جامع از فضای فکری و علمی دوران خیام ارائه دهد.
یکی از ویژگی‌های برجسته‌ی کتاب، بررسی رابطه‌ی بین رسالات خیام و رباعیات اوست. نویسنده نشان می‌دهد که بین این دو جنبه از آثار خیام نه تنها تعارضی وجود ندارد، بلکه مکمل یکدیگرند. او با تحلیل دقیق مضامین رباعیات و مقایسه‌ی آن‌ها با اندیشه‌های مطرح شده در رسالات خیام، به درک عمیق‌تری از جهان‌بینی این حکیم بزرگ دست می‌یابد.
کتاب «حکیم خیام نیشابوری: آثار و اندیشه‌ها» منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به ادبیات، فلسفه و تاریخ علم است. این کتاب با بررسی جامع و دقیق ابعاد مختلف زندگی و آثار خیام، به خواننده کمک می‌کند تا درکی عمیق‌تر از این شخصیت برجسته و تأثیرگذار در تاریخ فرهنگ و علم ایران به دست آورد.
نویسنده با استفاده از منابع معتبر و تحلیل‌های دقیق، تصویری روشن و جامع از خیام و دوران زندگی او ارائه می‌دهد و به سوالات و ابهامات موجود در مورد شخصیت و آثار او پاسخ می‌دهد.
