زندگانی مولـانا جلـال الدین محمد مولوی
نویسنده: فروزانفر بدیع الزمان
کتاب «زندگانی مولانا جلال‌الدین محمد مولوی» اثر ارزشمند بدیع‌الزمان فروزانفر، از برجسته‌ترین محققان و ادیبان معاصر، به بررسی زندگی و اندیشه‌های مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، شاعر و عارف نامدار ایرانی، می‌پردازد. این کتاب که توسط نشر معین منتشر شده، در ده فصل تنظیم شده و ابعاد گوناگون زندگی مولانا، از دوران کودکی و تحصیل تا دوران عرفان و شاعری و نیز تأثیرات او بر ادبیات و فرهنگ را مورد بررسی قرار می‌دهد.
فروزانفر در این اثر، با بهره‌گیری از منابع معتبر و نسخ خطی ارزشمند، تصویری جامع و دقیق از زندگی مولانا ارائه می‌دهد. او در فصل «آغاز عمر» به بررسی دوران کودکی و نوجوانی مولانا، خانواده و محیطی که در آن پرورش یافت، می‌پردازد. فصل «ایام تحصیل» به بررسی تحصیلات مولانا و اساتید او اختصاص دارد.
در فصل «دورهٔ انقلاب و آشفتگی»، تحولات روحی و معنوی مولانا و تأثیر شمس تبریزی بر او بررسی می‌شود. فصل «روزگار تربیت و ارشاد» به دوران پختگی مولانا و شکل‌گیری شخصیت عرفانی و تأثیرگذاری او بر شاگردان و مریدانش می‌پردازد. «پایان زندگانی» به شرح وقایع واپسین سال‌های عمر مولانا و درگذشت او اختصاص دارد.
فصول دیگر کتاب به بررسی جنبه‌های دیگری از زندگی مولانا می‌پردازند. فصل «معاصرین مولانا از مشایخ و علما و ادبا» به بررسی شخصیت‌های هم‌عصر مولانا و تأثیر و تأثرات آن‌ها بر او می‌پردازد. فصل «شهریاران و امرای معاصر مولانا» به روابط مولانا با حاکمان و امیران زمان خود می‌پردازد.
فصل «صورت و سیرت مولانا» به توصیف ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی مولانا می‌پردازد. فصل «آثار مولانا» به معرفی و بررسی آثار ارزشمند او، از جمله مثنوی معنوی، دیوان کبیر و فیه ما فیه می‌پردازد. در نهایت، فصل «خاندان مولانا» به بررسی شجره‌نامه و خانواده مولانا می‌پردازد.
اهمیت این کتاب نه تنها در ارائهٔ شرحی دقیق از زندگی مولانا، بلکه در روش تحقیق و تحلیل فروزانفر نیز نهفته است. او با تسلط بر متون کهن و با نگاهی دقیق و موشکافانه، به بررسی زندگی و اندیشه‌های مولانا می‌پردازد و تصویری روشن از این شخصیت بزرگ ارائه می‌دهد. فروزانفر در مقدمهٔ کتاب به منابعی که در تألیف آن از آن‌ها بهره برده، اشاره می‌کند که نشان از دقت و وسواس علمی او دارد.
از جمله این منابع می‌توان به «معارف» سلطان العلما بهاء ولد، «مقالات شمس»، «مثنوی مولانا جلال‌الدین»، «رباعیات مولانا» و «مثنوی‌های ولدی» اشاره کرد.
بدیع‌الزمان فروزانفر (۱۲۷۶–۱۳۴۹ هـ.ش)، خود از بزرگ‌ترین شارحان و مولوی‌پژوهان تاریخ ادبیات فارسی است و آثار او همواره مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات و عرفان قرار داشته است. کتاب «زندگانی مولانا جلال‌الدین محمد مولوی» نیز یکی از مهم‌ترین آثار اوست که به عنوان منبعی معتبر در زمینهٔ مولوی‌پژوهی شناخته می‌شود.
این کتاب نه تنها برای علاقه‌مندان به ادبیات و عرفان، بلکه برای هر کسی که به شناخت بیشتر این شخصیت بزرگ علاقه‌مند است، اثری ارزشمند و خواندنی است.