«عقل سلیم علم»
جیکوب برونوفسکی
کتاب «عقل سلیم علم» از جیکوب برونوفسکی نگاهی عمیق و جامع به نقش دانشمندان مسلمانان در پیشرفت علم و تمدن دارد. نویسنده با بررسی دستاوردهای دانشمندان اسلامی در حوزه‌هایی چون ریاضیات، نجوم، فیزیک و...، شواهدی محکم برای تأثیرگذاری عمیق آنها بر پیشرفت تمدن بشری ارائه داده است.
جیکوب برونوفسکی (18 ژانویه 1908 ـ 22 آگوست 1974) فیلسوف، ریاضیدان، مورخ علم و مجری تلویزیونی لهستانی ـ انگلیسی بود که به خاطر توانایی‌اش در تبیین مفاهیم پیچیده علمی به زبان ساده و جذاب شهرت یافت و با تلفیق هنر و علم، دیدگاهی نوین به شناخت جهان و جایگاه انسان در آن ارائه داد.
تحصیلاتش را در رشته ریاضیات در دانشگاه کمبریج انگلستان به پایان رساند و در طول جنگ جهانی دوم در پروژه ساخت بمب اتم مشارکت داشت. در سال 1973 با خلق مستند ماندگار 13 قسمتی «صعود انسان» به اوج شهرت رسید. این مستند که به بررسی تکامل انسان از منظر علمی و فرهنگی می‌پرداخت، او را به‌عنوان یکی از درخشان‌ترین روشنفکران قرن بیستم مطرح کرد.
ویژگی‌های شاخص کتاب:
- تأکید بر نقش مسلمانان در شکوفایی علم و بررسی دستاوردهای آنها: برونوفسکی با اتکا بر شواهد تاریخی، به روشنی نشان می‌دهد که دانشمندان مسلمان در قرون وسطی نقشی محوری در حفظ و گسترش دانش بشری ایفا کرده‌اند. این دانشمندان با ترجمه و توسعه آثار دانشمندان یونان باستان، پایه‌های بسیاری از علوم مدرن را بنا نهاده و در حوزه‌های متنوعی از جمله ریاضیات، نجوم، پزشکی و مهندسی، دستاوردهای شگفت‌انگیزی به ثبت رساندند.
- تأکید بر اهمیت روش علمی در تمدن اسلامی: برونوفسکی نشان می‌دهد که دانشمندان مسلمان، پیشگامان روش علمی در عصر خود بودند. آنها با تکیه بر مشاهدات دقیق و آزمایش‌های گوناگون، به کشفیات مهمی دست یافتند.
- اهمیت ترجمه و انتقال دانش: نویسنده این کتاب به نقش حیاتی دانشمندان مسلمان در ترجمه آثار دانشمندان یونان باستان و گسترش دانش در سراسر جهان اشاره می‌کند.
- نقش مسلمانان در توسعه فناوری: برونوفسکی نشان می‌دهد که دانشمندان مسلمان با اختراعات و نوآوری‌های خود در حوزه‌های مختلف فناوری، به پیشرفت تمدن بشری شتاب بخشیده‌اند.
این کتاب با ارائه شواهد مستند، تصویری روشن از نقش محوری دانشمندان مسلمان در شکل‌گیری تمدن بشری ارائه می‌دهد و به بسیاری از تصورات غلط درباره سهم مسلمانان در پیشرفت علم پایان می‌دهد. مطالعه این اثر، نه‌تنها برای علاقه‌مندان به تاریخ علم، بلکه برای همه کسانی که به دنبال شناخت ریشه‌های تمدن بشری هستند، ضروری است.
درمجموع، کتاب «عقل سلیم علم» اثری ارزشمند برای همه کسانی است که به تاریخ علم و تمدن علاقه‌مندند. این کتاب با بررسی دستاوردهای دانشمندان مسلمان، به ما نشان می‌دهد که مسلمانان نیز می‌توانند در عرصه علم و فناوری پیشرو باشند و با ارائه الگوهای موفق از دانشمندان مسلمان، می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای نسل جوان باشد.
