ابوالفضل بیهقی و جامعه غزنوی
احسان طبری
کتاب «ابوالفضل بیهقی و جامعه غزنوی» نوشته احسان طبری است که در اسفندماه ۱۳۵۹ در تهران به رشته تحریر درآمده است. این کتاب، پژوهشی جامع درباره اوضاع جامعه ایران در دوران غزنویان است که با تکیه بر اسناد ارائه‌شده در «تاریخ بیهقی»، خواننده را با پیشینه تاریخی نیاکان خود آشنا می‌کند.
این کتاب، علاوه بر تحلیل تاریخی، به بررسی تأثیر «تاریخ بیهقی» بر نثر فارسی و شیوه تاریخ‌نگاری نیز می‌پردازد. طبری با دقت خاصی، صحنه‌ها و اسناد مختلف را مورد بررسی قرار داده و زندگی را با همه زشتی‌ها و زیبایی‌هایش در برابر چشم خواننده می‌گسترد.
درباره نویسنده:
احسان طبری (زادهٔ ۱۹ بهمن ۱۲۹۵ در ساری - درگذشتهٔ ۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ در تهران) نویسنده، شاعر، نظریه‌پرداز برجستهٔ مارکسیسم-لنینیسم، ایدئولوژیست ارشد، و عضو کمیتهٔ مرکزی و هیئت سیاسی حزب توده ایران در سال‌های انقلاب ایران بود. وی از نخستین سال‌های دهه سی خورشیدی تا سال ۱۳۶۲ که در نظرات و عقاید خود تجدید نظر کرد، «معروف‌ترین و برجسته‌ترین چهرهٔ نظری حزب توده ایران» شناخته می‌شد.
از جمله آثار ایشان:
- «تاریخ فلسفه در ایران»
- «کندوکاو در مسائل ایران»
ویژگی‌های کتاب:
- نگاه تاریخی با رویکرد اجتماعی و طبقاتی: احسان طبری در این کتاب، تاریخ دوره غزنوی را نه‌تنها از منظر سیاسی، بلکه از نظر اجتماعی و اقتصادی تحلیل می‌کند. او به شکاف‌های طبقاتی، نقش دیوان‌سالاران، و وضعیت توده مردم در این دوره می‌پردازد.
- تحلیل از دیدگاه مارکسیستی: نویسنده با بهره‌گیری از نگاه مارکسیستی، حکومت غزنوی را بررسی کرده و بر استبداد نظامی، بهره‌کشی اقتصادی و تضاد طبقاتی آن دوران تأکید دارد.
- بررسی انتقادی تاریخ بیهقی: ین کتاب به‌طور ویژه به روش تاریخ‌نگاری بیهقی و ویژگی‌های سبکی و زبانی تاریخ بیهقی می‌پردازد. طبری معتقد است که بیهقی، علی‌رغم حضور در دستگاه حکومتی، برخی ظلم‌ها و نابرابری‌ها را در نوشته‌هایش بازتاب داده است.
- سبک علمی و پژوهشی: کتاب با زبانی تحلیلی و علمی نوشته شده است و در کنار بررسی تاریخی، روش‌شناسی و نقد تاریخی نیز در آن دیده می‌شود.
محتوای کتاب:
- معرفی ابوالفضل بیهقی و جایگاه او
- جامعه و ساختار حکومتی غزنویان
- نقد حکومت غزنوی از دیدگاه مارکسیستی
- تحلیل تاریخ بیهقی
مخاطبان کتاب:
- پژوهشگران تاریخ ایران
- دانشجویان و اساتید رشته‌های تاریخ و ادبیات فارسی
- علاقه‌مندان به تاریخ‌نگاری و سبک بیهقی
- خوانندگان علاقه‌مند به تحلیل‌های مارکسیستی در تاریخ
درمجموع، کتاب ابوالفضل بیهقی و جامعه غزنوی برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران، به‌ویژه دوره غزنویان، و پژوهشگران حوزه ادبیات و تاریخ‌نگاری، اثری ارزشمند و قابل‌توجه است.