گامبی وزیر
والتر تویس
کتاب «گامبی وزیر» نوشتهٔ والتر تویس، رمانی است که در سال ۱۹۸۳ منتشر شد و داستان زندگی بث هارمون، دختر یتیمی را روایت می‌کند که به یک نابغهٔ شطرنج تبدیل می‌شود. این رمان با تمرکز بر رشد شخصیتی بث، به بررسی موضوعاتی چون اعتیاد، تنهایی، نبوغ و تلاش برای موفقیت در دنیایی مردسالار می‌پردازد. شبکه نتفلیکس سریال «گامبی وزیر» با بازی آنیا تیلور-جوی را در تاریخ ۲۳ اکتبر ۲۰۲۰ منتشر کرد. این سریال پس از گذشت چهار هفته، عنوان پربیننده‌ترین سریال فیلم‌نامه‌ای نتفلیکس را به خود اختصاص داد و با استقبال مثبت منتقدان روبرو شد.
درباره نویسنده:
والتر تویس، متولد ۲۸ فوریه ۱۹۲۸ در سان فرانسیسکو، در ۸ اوت ۱۹۸۴ بر اثر سرطان درگذشت. او در رشته ادبیات انگلیسی مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد دریافت کرد و پس از آن به تدریس در دبیرستان و به مدت چهارده سال در دانشگاه اوهایو در زمینه‌های ادبیات انگلیسی و نویسندگی خلاق مشغول بود. از جمله آثار منتشر شده او می‌توان به کتاب‌های «گامبی وزیر»، «بیلیاردباز»، «مرغ مینا»، «دور از خانه»، «قدم‌های خورشید» و «رنگ پول» اشاره کرد.
ویژگی‌های کتاب:
- سبک رمان تربیتی: داستان به‌صورت خطی و با تمرکز بر رشد و بلوغ شخصیتی بث روایت می‌شود.
- ترکیب شطرنج با مسائل روان‌شناختی: شطرنج نه‌تنها به‌عنوان یک بازی، بلکه به‌عنوان نمادی از نظم، کنترل و راهی برای مقابله با آشفتگی‌های درونی بث مطرح می‌شود.
- پرداخت دقیق به شخصیت‌پردازی: شخصیت بث با تمام پیچیدگی‌ها، ضعف‌ها و قوت‌هایش به‌گونه‌ای ترسیم شده که خواننده به‌راحتی با او همذات‌پنداری می‌کند.
محتوای کتاب:
داستان در دهه ۱۹۶۰ آغاز می‌شود؛ بث هارمون پس از مرگ مادرش، به پرورشگاهی در کنتاکی فرستاده می‌شود. بث، دختری ساکت و باهوش است که با جولین، دختر دوازده‌ساله‌ای جسور، در پرورشگاه دوست می‌شود. روزی که برای تمیز کردن تخته‌پاک‌کن‌ها به زیرزمین می‌رود، با آقای شایبل، سرایدار، که در حال بازی شطرنج است، آشنا می‌شود.
بث مجذوب شطرنج می‌شود و از آقای شایبل می‌خواهد به او آموزش دهد. او کم‌کم به داروهای آرام‌بخش پرورشگاه معتاد می‌شود و در عین حال به شطرنج علاقه‌ی شدید پیدا می‌کند. بث به شکل پنهانی شطرنج را می‌آموزد و تمام تلاش خود را برای حرفه‌ای شدن در آن به کار می‌گیرد. با وجود پیشرفت زیاد در بازی، فشار روانی، اعتیاد و وسواس ذهنی باعث فروپاشی تدریجی شخصیت او می‌شود.
بخشی از متن کتاب:
«به‌هرحال، همیشه حوصله‌اش از شطرنج معمولی سر می‌رفت، حتی وقتی که استادبزرگ‌ها این‌گونه بازی می‌کردند، به همان اندازه که از تجزیه‌وتحلیل‌های روبن فاین از آخر بازی و تجزیه‌وتحلیلِ تجزیه و تحلیل‌های او در نشریاتی مثل بررسی شطرنج که اشتباهات روبن فاین را متذکر می‌شدند حوصله‌اش سر می‌رفت. به عمرش هرگز چنین کاری را انجام نداده بود که اکنون بنی وادارش می‌کرد که انجام بدهد. بازی‌هایی که بث اجرا می‌کرد بازی‌هایی بسیار جدی بودند که شطرنج‌بازان برتر دنیا چیره‌دستانه انجام داده بودند، و میزان قوای ذهنی نهان در هر حرکت بهت‌آور می‌نمود. منتها اغلب نتایج به‌شکل تأسف‌آوری کسالت‌بار و ناقاطعانه بود.»
در مجموع، «گامبی وزیر» رمانی است که با ترکیب داستانی جذاب، شخصیت‌پردازی دقیق و پرداختن به موضوعات عمیق انسانی، خواننده را مجذوب خود می‌کند. این کتاب نه‌تنها داستان موفقیت یک نابغهٔ شطرنج را روایت می‌کند، بلکه به بررسی چالش‌های روانی و اجتماعی فردی می‌پردازد که در تلاش است جایگاه خود را در دنیایی پر از موانع پیدا کند.