نصیرالدین طوسی؛ فیلسوف گفتگو
غلامحسین ابراهیمی‌دینانی
کتاب «نصیرالدین طوسی؛ فیلسوف گفتگو» نوشتهٔ غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، اثری برجسته در حوزهٔ فلسفه اسلامی است که در سال ۱۳۸۶ توسط انتشارات هرمس منتشر شد و در همان سال به‌عنوان کتاب برگزیدهٔ سال جمهوری اسلامی ایران معرفی گردید.
درباره نویسنده:
غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، متولد ۱۳۱۳، فیلسوف ایرانی است که بیشتر به خاطر پژوهش در حکمت اشراق و سهروردی و احیای آن شناخته می‌شود. او با بررسی آثار سهروردی، چندین کتاب مهم درباره فلسفه او نوشته است. دینانی استاد بازنشسته دانشگاه تهران و مدرس فلسفه در دانشگاه‌های دیگر و عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران است.
ویژگی‌های کتاب:
- رویکرد میان‌رشته‌ای: ترکیب مفاهیم فلسفه، کلام، منطق و عرفان برای تحلیل اندیشه‌های خواجه نصیرالدین طوسی.
- تمرکز بر گفت‌وگو: بررسی نقش گفت‌وگو در آثار و زندگی خواجه نصیر، به‌عنوان یکی از ویژگی‌های برجستهٔ او.
- تحلیل تاریخی و فلسفی: بررسی تأثیرات تاریخی و فلسفی خواجه نصیر در دوران خود و پس از آن.
- زبان علمی و دقیق: نثر کتاب با دقت علمی و زبان فلسفی نگاشته شده است.
محتوای کتاب:
خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف و دانشمند ایرانی قرن هفتم، در دوره حمله مغول می‌زیست و به خدمت هلاکو درآمد و وزیر او شد و رصدخانه مراغه را تأسیس کرد. آثار متعددی از او برجای مانده که از آن جمله می‌توان به «تجرید الاعتقاد» و «اساس الاقتباس» اشاره کرد. خواجه نصیر در میان فلاسفه مسلمان به گفت‌وگو اهمیت ویژه‌ای می‌داد و آن را در آثارش منعکس می‌کرد و با بسیاری از دانشمندان هم‌عصر خود به بحث و مکاتبه می‌پرداخت. نویسنده در این کتاب با بررسی آثار خواجه نصیر، قدرت سخن و توانایی گفت‌وگوی او را ویژگی برجسته‌ای می‌داند و به همین دلیل او را «فیلسوف گفت‌وگو» نامیده است. برخی از مباحث مطرح‌شده در کتاب عبارت‌اند از:
- ماجرای برخورد نحو عربی و کلام اشعری با منطق و فلسفه
- حوزهٔ زبان و قلمرو عقل
- اندیشهٔ اشاعره و جایگاه آن در اسلام
- حب دانایی به‌عنوان اصل فلسفه
- خواجه نصیرالدین طوسی در سنگر دفاع از فلسفه
- تأویل در اندیشهٔ خواجه نصیرالدین طوسی
مخاطبان کتاب:
این کتاب برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به فلسفه اسلامی، کلام، منطق و تاریخ اندیشه مناسب است. همچنین، برای کسانی که به بررسی نقش گفت‌وگو در تفکر فلسفی علاقه‌مند هستند، منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.
در مجموع، «نصیرالدین طوسی؛ فیلسوف گفتگو» با تحلیل دقیق و جامع از زندگی و آثار خواجه نصیرالدین طوسی، نقش برجستهٔ گفت‌وگو را در تفکر فلسفی او نشان می‌دهد. این اثر با رویکردی میان‌رشته‌ای، به درک عمیق‌تری از فلسفهٔ اسلامی و اهمیت گفت‌وگو در آن کمک می‌کند.
