مجموعه سیستان (۷): بخش نظم، شعر امروز
غلامرضا عمرانی
کتاب «مجموعه سیستان (۷): بخش نظم، شعر امروز» نوشته غلامرضا عمرانی، بخشی از یک مجموعه گسترده درباره فرهنگ، زبان و ادبیات منطقه سیستان است که در این جلد مشخصاً به شعر امروز سیستان اختصاص دارد. این کتاب با تمرکز بر اشعار معاصر سیستانی، ویژگی‌ها و ساختارشعر را در گویش سیستانی بررسی می‌کند.
درباره نویسنده:
غلامرضا عمرانی متولد ۱۳۲۶ در زابل، زبان‌شناس، ویراستار و مؤلف کتب درسی و پژوهشی زبان‌شناسی است. او به دلیل تألیف مجموعه کتاب‌های «گویش سیستان» شناخته شده است که به بررسی زبان و ادبیات سیستان می‌پردازد. از دیگر آثار او می‌توان به کتاب‌های «دستور زبان فارسی»، «زبان فارسی (راهبردهای یاددهی-یادگیری)» و «گزیده داستان‌های مثنوی» اشاره کرد.
ویژگی‌های کتاب:
- پژوهشی و تحلیلی بودن: کتاب مبتنی بر داده‌های زبانی و فرهنگی مستند است و نگاه توصیفی-تحلیلی دارد.
- تمرکز بر زبان و فرهنگ بومی: ساختار شعر سیستان با توجه به بستر اجتماعی و فرهنگی آن بررسی شده است.
- زبان ساده اما علمی: نویسنده مفاهیم زبانی و ادبی را با نثری روان اما علمی برای مخاطب قابل فهم می‌سازد.
- استفاده از نمونه‌های شعری واقعی: تحلیل‌ها با استناد به اشعار مردمی واقعی منطقه انجام شده‌اند.
- توجه به تطور تاریخی: سیر تحول ساختارهای شعری در دوره‌های مختلف (قبل و بعد از انقلاب، عصر مدرن و معاصر) بررسی شده است.
محتوای کتاب:
این کتاب در جلد هفتم از مجموعه پژوهشی «سیستان»، به تحلیل و بررسی شعر معاصر در منطقه سیستان می‌پردازد. غلامرضا عمرانی در این اثر کوشیده است تا با رویکردی زبان‌شناختی، فرهنگی و ادبی، ساختارهای شعری در سیستان امروز را تحلیل کند. وی ضمن بررسی شعر گفتاری مردم منطقه، به ریشه‌های نحوی، وزنی، بلاغی، معناشناختی و زیبایی‌شناسی اشعار محلی و معاصر پرداخته است.
در این کتاب، عمرانی هم به ویژگی‌های شعری زبانی مانند عروض و قافیه در شعر بومی می‌پردازد و هم تغییرات و دگرگونی‌های شعر در بستر زمان و ارتباط آن با شعر رسمی و معیار فارسی را بررسی می‌کند. توجه به موسیقی شعر، کنایات و مثل‌ها، و تحلیل سیر تطور شعر شفاهی از نکات برجسته این پژوهش است.
مخاطبان کتاب:
- پژوهشگران حوزه زبان‌شناسی، مردم‌شناسی و فرهنگ عامه
- دانشجویان رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، زبان‌شناسی و مطالعات منطقه‌ای
- علاقه‌مندان به ادبیات بومی و شعر شفاهی ایران
- نویسندگان، منتقدان و شاعران که به دنبال شناخت دقیق‌تری از زبان و ساختار شعر در مناطق پیرامونی ایران‌اند
در مجموع، کتاب «مجموعه سیستان (۷): بخش نظم، شعر امروز» یکی از منابع مهم در حوزه شناخت شعر بومی ایران، به‌ویژه در منطقه سیستان است. غلامرضا عمرانی با نگاهی دقیق و علمی به ساختار شعر در این منطقه، سهمی ارزنده در مستندسازی و تحلیل عناصر زبانی و فرهنگی این حوزه بر عهده گرفته است. این اثر نه‌تنها در حفظ میراث شفاهی سیستان موثر است، بلکه الگویی برای پژوهش‌های مشابه در دیگر مناطق ایران نیز محسوب می‌شود.
