سفر شگرف نیلس هودگرسون درسرزمین سوئد
سلما لاگرلوف
کتاب «سفر شگرف نیلس هولگرسون در سرزمین سوئد» نوشته‌ی سلما لاگرلوف، اثری برجسته در ادبیات کودک و نوجوان است که در سال ۱۹۰۶ برای نخستین‌بار منتشر شد. هدف اولیه‌ی نگارش این اثر، آموزش جغرافیای سوئد به کودکان بود، اما نویسنده با بهره‌گیری از تخیل و روایتگری، آن را به داستانی جذاب و فراموش‌نشدنی تبدیل کرد. ساختار کتاب ترکیبی از سفرنامه، افسانه و داستانی آموزشی است که نه‌تنها اطلاعات جغرافیایی، بلکه مفاهیم فرهنگی و اجتماعی را نیز به مخاطب منتقل می‌کند.
دربارهٔ نویسنده:
سلما لاگرلوف، متولد ۲۰ نوامبر ۱۸۵۸ و درگذشته ۱۶ مارس ۱۹۳۰، نویسنده‌ی برجسته‌ی سوئدی و اولین زن برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در ادبیات است. او این داستان را به سفارش شورای آموزش مدارس سوئد نوشت تا به‌شیوه‌ای جذاب و تخیلی، جغرافیای سوئد را به دانش‌آموزان آموزش دهد. ترجمه‌ی فارسی این اثر توسط قاسم صنعوی انجام شده که مترجم شناخته‌شده‌ای است و در عرصه‌های فرهنگی، روزنامه‌نگاری و مدیریت فرهنگی فعالیت داشته است.
ماجرای کتاب از جایی آغاز می‌شود که نیلس هولگرسون، پسرکی بازیگوش و بی‌اعتنا به حیوانات مزرعه، به دلیل رفتار نادرستش توسط موجودی جادویی به پسری کوچک تبدیل می‌شود. این تغییر ظاهری، آغازگر تجربه‌ای تازه برای اوست؛ چراکه توانایی صحبت با حیوانات را به دست می‌آورد و همراه با غاز خانگی‌اش به دسته‌ای از غازهای وحشی می‌پیوندد. این همراهی، نیلس را وارد سفری شگفت‌انگیز از جنوب تا شمال سوئد می‌کند.
در طول این سفر، نیلس نه‌تنها از چشم‌اندازهای طبیعی و جغرافیایی متنوع کشورش دیدن می‌کند، بلکه با فرهنگ‌ها، سنت‌ها و موجودات زنده‌ی گوناگون نیز آشنا می‌شود. هر بخش از کتاب به معرفی یک منطقه‌ی خاص می‌پردازد و ویژگی‌های اقلیمی، تاریخی و فرهنگی آن را در قالبی داستانی و سرگرم‌کننده روایت می‌کند. همین امر باعث می‌شود که خواننده بدون احساس خستگی، دانشی عمیق و گسترده درباره‌ی سوئد کسب کند.
در کنار جنبه‌ی آموزشی، این کتاب بُعد تربیتی بسیار پررنگی دارد. نیلس در ابتدا پسری خودخواه و بی‌توجه است، اما در مسیر ماجراجویی‌هایش به تدریج تغییر می‌کند. او با پذیرش مسئولیت، همکاری با دیگران و درک ارزش دوستی و همزیستی، به فردی مهربان و مسئولیت‌پذیر تبدیل می‌شود. این رشد شخصیتی درهم‌تنیدگی زیبایی با محتوای آموزشی کتاب دارد و سبب می‌شود داستان علاوه بر سرگرمی، حامل پیام‌های اخلاقی و انسانی نیز باشد.
در نهایت، «سفر شگرف نیلس هولگرسون در سرزمین سوئد» را می‌توان یکی از آثار ماندگار ادبیات کودک دانست که موفق شده است آموزش، سرگرمی و تربیت را در قالب یک روایت تخیلی به هم پیوند بزند. این اثر نه‌تنها کودکان را با دنیای طبیعت و فرهنگ آشنا می‌کند، بلکه آن‌ها را به تأمل درباره‌ی ارزش‌های انسانی و اجتماعی نیز دعوت می‌کند. به همین دلیل، همچنان پس از گذشت بیش از یک قرن، محبوبیت خود را در میان نسل‌های مختلف حفظ کرده است.
