کلام خاموش: درباره ادبیات و تناقض‌هایش
ژاک رانسیر
کتاب «کلام خاموش: درباره ادبیات و تناقض‌هایش» اثر ژاک رانسیر، فیلسوف فرانسوی، به بررسی چیستی ادبیات و تحولات آن در طول تاریخ می‌پردازد.
درباره نویسنده:
ژاک رانسیر فیلسوف فرانسوی، استاد فلسفه در مدرسهٔ دانش آموختگان اروپا در ساس فی و استاد بازنشستهٔ فلسفه در دانشگاه پاریس (سن دُنی) است. نام وی پس از همکاری در نگارش مشترک خوانش کاپیتال(۱۹۶۸) به همراه فیلسوف مارکسیست ساختارگرا، لوئی آلتوسر بر سر زبان‌ها افتاد.
او در زمینهٔ زیبایی‌شناسی، سیاست و آموزش صاحب نظر است و برای کتاب‌هایی مانند «استاد نادان» و «سیاست و زیبایی‌شناسی» شناخته شده‌است.
ویژگی‌های کتاب:
- رویکرد فلسفی: رانسیر با رویکردی فلسفی به ادبیات می‌پردازد و به دنبال کشف نسبت آن با سیاست، هنر و جامعه است.
- تحلیل تاریخی: نویسنده با بررسی آثار نویسندگانی همچون گوستاو فلوبر، به تحلیل تاریخی تحولات ادبیات می‌پردازد.
- مفهوم‌پردازی: رانسیر مفاهیم جدیدی را در حوزه ادبیات مطرح می‌کند، مانند «رژیم استتیک هنر» و «ادبیات به مثابه سیاست».
- نقد سنت‌های ادبی: این کتاب نگاهی انتقادی به سنت‌های ادبی دارد و کلیشه‌های رایج در مورد ادبیات را به چالش می‌کشد.
محتوای کتاب:
ژاک رانسیر در کتاب «کلام خاموش» پرسش از چیستی ادبیات را از نو طرح می‌کند. ظاهراً همگان تصور روشنی از ادبیات دارند، اما بر سر تعریف آن اجماعی وجود ندارد. رانسیر به جای آن‌که تعریفی نو از ادبیات ارائه کند، به لحظه‌ی شکل‌گیری این اصطلاح جدید رجوع می‌کند تا آن را در متن یک تغییر ادراکی ژرف جای دهد. به دنبال این تغییر، نظم سلسله‌مراتبیِ حاکم بر موضوع‌ها و ژانرهای ادبی که بنای بوطیقای کهن را تشکیل می‌داد، فرو می‌ریزد و جای خود را به نوعی برابری ریشه‌ای میان موضوع‌ها و از هم گسستن ژانرها می‌دهد که بر اثر آن هر چیزی می‌تواند از ظرفیت ادبی برخوردار باشد و هیچ موضوعی نمی‌تواند فرم یا سبک خاص خود را تحمیل کند. این برابری ریشه‌ای مبنای آشوبناک ادبیات در مقام پدیده‌ای نوظهور و ناکامل است و از ادبیات موجودی دوپاره و متناقض می‌سازد که دائم در پی رسیدن به انسجام و غلبه بر تعارض‌های درونی و بیرونی خود است.
تحلیل پردامنه‌ی رانسیر، که از یک سو تا افلاطون و ارسطو کشیده می‌شود و از سوی دیگر به ایدئالیسم آلمانی و جنبش رمانتیسم می‌رسد، چارچوب نظری جدیدی برای فکرکردن به تاریخ هنر و ادبیات از خلال همین تعارض‌ها و تضادها فراهم می‌کند.
مخاطبان کتاب:
- علاقه‌مندان به فلسفه و نظریه ادبی
- دانشجویان رشته‌های ادبیات، فلسفه و علوم اجتماعی
- منتقدان ادبی و هنری
درمجموع، کتاب «کلام خاموش» اثری مهم و تأثیرگذار در حوزه نظریه ادبی است. رانسیر با ارائه رویکردی نو به ادبیات، دریچه‌ای جدید به سوی درک این پدیده پیچیده می‌گشاید. این کتاب می‌تواند به خوانندگان کمک کند تا دیدگاه خود را نسبت به ادبیات تغییر دهند و آن را به عنوان یک پدیده پویا و تأثیرگذار در جامعه درک کنند.