مبانی پژوهش کیفی
انسلم استراوس
کتاب «مبانی پژوهش کیفی» از انسلم استراوس منبعی مهم در زمینه پژوهش‌های کیفی است که به‌طور جامع اصول و روش‌های این نوع تحقیق را توضیح می‌دهد. استراوس که از پیشگامان پژوهش کیفی است، در این کتاب تلاش دارد مفاهیم پایه‌ای را به زبان ساده برای پژوهشگران و دانشجویان تشریح کند و نحوه اجرای این نوع تحقیق را معرفی نماید.
کتاب به مباحث کلیدی مانند طرح‌ریزی پژوهش، جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل داده‌ها و تدوین گزارش‌های تحقیقاتی می‌پردازد. همچنین، استراوس چالش‌های رایج در پژوهش‌های کیفی را بررسی و مزایا و محدودیت‌های این روش را به‌طور شفاف مطرح می‌کند. این کتاب برای افرادی که می‌خواهند از روش‌های کیفی در تحقیقات خود استفاده کنند، منبعی کاربردی و ضروری است.
درباره نویسنده:
انسلم استراوس (۱۹۱۶ـ ۱۹۹۶) جامعه‌شناسی برجسته در حوزه سلامت و پزشکی و استاد دانشگاه کالیفرنیا، سان‌فرانسیسکو بود. او فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های ویرجینیا و شیکاگو و از شاگردان هربرت بلومر بود و بعدها به عضویت مکتب شیکاگو درآمد. استراوس به‌واسطه ارائه نظریه داده‌بنیاد (همراه با بارنی گلیزر) شهرت یافت که روشی نوآورانه در تحقیق کیفی بود و در حوزه‌هایی مانند جامعه‌شناسی، پرستاری، آموزش و مطالعات سازمانی کاربرد پیدا کرد. در سال ۱۹۸۰، او به عضویت انجمن پیشبرد علوم آمریکا درآمد.
ویژگی‌های کتاب:
- رویکرد عملی و کاربردی
- توضیح جامع و مفصل
- مفاهیم قابل فهم و ساده
- نظریه داده‌بنیاد
- کاربرد در حوزه‌های مختلف
- نقد و بررسی دقیق روش‌ها
محتوای کتاب:
کتاب «مبانی پژوهش کیفی» از انسلم استراوس راهنمایی جامع برای پژوهشگران در حوزه تحقیق کیفی است. این کتاب شامل بخش‌های مختلفی است که به‌طور مفصل به اصول، روش‌ها و مراحل مختلف پژوهش کیفی می‌پردازد.
بخش‌های کلیدی این کتاب عبارت‌اند از:
1. مقدمه‌ای بر پژوهش کیفی: استراوس در این بخش تفاوت‌های اصلی پژوهش کیفی با پژوهش کمی را توضیح می‌دهد و اهمیت استفاده از این روش در درک عمیق و جزئی از پدیده‌ها را بیان می‌کند.
2. طرح‌ریزی پژوهش کیفی: در این بخش، نحوه برنامه‌ریزی و طراحی یک پژوهش کیفی شرح داده می‌شود، از جمله تعیین هدف تحقیق، مشخص کردن سوالات اصلی و انتخاب روش‌های جمع‌آوری داده.
3. جمع‌آوری داده‌ها: استراوس روش‌های مختلف جمع‌آوری داده‌ها در پژوهش کیفی، نظیر مصاحبه، مشاهدات، گروه‌های کانونی و تحلیل اسناد را بررسی می‌کند و بر اهمیت ارتباط پژوهشگر با شرکت‌کنندگان تأکید دارد.
4. تحلیل داده‌های کیفی: این بخش به روش‌های تحلیل داده‌ها می‌پردازد، به‌ویژه روش‌های کدگذاری داده‌ها (باز، محوری و انتخابی) که برای استخراج الگوها و مفاهیم از داده‌ها استفاده می‌شود.
5. نظریه‌پردازی داده‌بنیاد: یکی از ویژگی‌های مهم کتاب معرفی نظریه داده‌بنیاد است که توسط استراوس و گلیزر ارائه شده و روشی برای تولید نظریه از دل داده‌هاست، نه از پیش‌فرض‌های پژوهشگر.
6. نوشتن گزارش پژوهش: استراوس در این بخش بر نحوه نوشتن و گزارش‌دهی نتایج پژوهش کیفی تأکید می‌کند و توضیح می‌دهد که چگونه باید نتایج به‌طور دقیق و شفاف ارائه شوند.
7. چالش‌ها و محدودیت‌ها: در این بخش، استراوس چالش‌های رایج در پژوهش‌های کیفی را بررسی کرده و پیشنهاداتی برای حل آن‌ها ارائه می‌دهد.
مخاطبان کتاب:
- دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های علوم اجتماعی
- اساتید و محققان
- پژوهشگران حرفه‌ای در زمینه‌های روان‌شناسی، آموزش، و رفتارشناسی
- افراد علاقه‌مند به پژوهش‌های کیفی
- مشاوران و تحلیلگران داده‌های کیفی
درمجموع، کتاب «مبانی پژوهش کیفی» راهنمایی جامع و عملی برای پژوهشگران علاقه‌مند به روش‌های کیفی است که ابزارهای لازم برای انجام این تحقیقات را ارائه می‌دهد. این اثر به‌ویژه برای کسانی که قصد دارند پژوهش‌های کیفی را در پروژه‌های خود پیاده‌سازی کنند، منبعی ارزشمند است.