افول
اکبر رادی
نمایشنامه «افول» یکی از آثار برجسته اکبر رادی، نمایشنامه‌نویس نامدار ایرانی، است. این نمایشنامه در سال ۱۳۴۲ نوشته شد و برای اولین بار در سال ۱۳۴۹ به روی صحنه رفت.
درباره نویسنده:
اکبر رادی، نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس معاصر ایرانی، در ۱۰ مهر ۱۳۱۸ در رشت متولد شد. او یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان تاریخ زبان فارسی به‌شمار می‌رود. رادی با اتخاذ سبکی نوین در نوشتن نمایشنامه، تأثیر عمیقی بر روی صنعت تئاتر ایران گذاشت و لقب «پدر نمایشنامه‌نویسی نوین ایران» را به خود اختصاص داد. از جمله آثار برجسته او می‌توان به «آهسته با گل سرخ»، «شب روی سنگفرش خیس» و «باغ شب‌نما» اشاره کرد. اکبر رادی در ۵ دی ۱۳۸۶ در تهران درگذشت.
ویژگی‌های کتاب:
- مضمون: «افول» به بررسی تقابل سنت و مدرنیته، زوال اشرافیت سنتی و ظهور طبقات جدید در جامعه ایران می‌پردازد. رادی با ظرافت، تضادهای فرهنگی و اجتماعی را در بستر یک داستان خانوادگی به تصویر می‌کشد.
- شخصیت‌پردازی: شخصیت‌های نمایشنامه «افول» به دقت و با جزئیات فراوان طراحی شده‌اند. هر شخصیت نماینده قشری خاص از جامعه است و با کنش‌ها و واکنش‌های خود، به پیشبرد داستان کمک می‌کند.
- زبان: رادی در این نمایشنامه از زبانی فاخر و در عین حال روان استفاده می‌کند. دیالوگ‌ها طبیعی و باورپذیر هستند و به خوبی به شخصیت‌پردازی و ایجاد فضایی ملموس کمک می‌کنند.
- ساختار: «افول» یک نمایشنامه پنج پرده‌ای است که با ساختاری منسجم و ضرباهنگی مناسب، مخاطب را تا پایان داستان با خود همراه می‌کند.
محتوای کتاب:
داستان نمایشنامه «افول» درباره مهندسی به نام جهانگیر معراج است که در خانواده یک مالک جای می‌گیرد. او تلاش می‌کند با استفاده از دانش و تخصص خود، تغییراتی در زندگی مردم روستا ایجاد کند. اما این تلاش‌ها با مقاومت‌های سنتی و مخالفت‌های طبقاتی روبرو می‌شود. نمایشنامه به تدریج به تصویر زوال و افول خانواده‌های سنتی و اشرافی می‌پردازد.
بخشی از متن کتاب:
«زیر این لباس‌های مندرس، من قدرت هولناکی دیده‌م که فقط باید با عقل رهبری بشه. چون در این لحظه، درست در این لحظة حساس، کوچکترین خطایی ممکنه همه چیزو تباه کنه. شما می‌تونین خون بریزین، می‌تونین سنگسارم کنین، می‌تونین به آنی خونة منو آتش بزنین؛ ولی آیا مصیبت همین جا ختم می‌شه؟ شما امشب یه انسان، یه رفیقو پای اون مدرسه شهید کرده‌ین، که چی‌رو ثابت کنین؟ اینکه با مدرسة من مخالفین؟ نه! احتیاجی به این صحنه‌های شدید نبود؛ ابداً. این جواب مرگباری بود برای دستی که دوستانه طرف شما دراز شد.»
در مجموع، «افول» نمایشنامه‌ای ارزشمند و ماندگار در ادبیات نمایشی ایران است. اکبر رادی با خلق این اثر، تصویری دقیق و تاثیرگذار از تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران در دهه ۱۳۴۰ ارائه داده است.