روزنه آبی
اکبر رادی
کتاب روزنه آبی نوشته اکبر رادی، نمایشنامه‌ای است که در سال ۱۳۳۸ نوشته شده و برای اولین بار در سال ۱۳۴۰ منتشر شد. این نمایشنامه یکی از آثار برجسته رادی است و به عنوان یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌های ایرانی در نظر گرفته می‌شود.
درباره نویسنده:
اکبر رادی، نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس معاصر ایرانی، در ۱۰ مهر ۱۳۱۸ در رشت متولد شد. او یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان تاریخ زبان فارسی به‌شمار می‌رود. رادی با اتخاذ سبکی نوین در نوشتن نمایشنامه، تأثیر عمیقی بر روی صنعت تئاتر ایران گذاشت و لقب «پدر نمایشنامه‌نویسی نوین ایران» را به خود اختصاص داد. از جمله آثار برجسته او می‌توان به «آهسته با گل سرخ»، «شب روی سنگفرش خیس» و «باغ شب‌نما» اشاره کرد. اکبر رادی در ۵ دی ۱۳۸۶ در تهران درگذشت.
ویژگی‌های کتاب:
- این نمایشنامه به موضوعات اجتماعی و خانوادگی می‌پردازد و به خوبی اختلافات بین نسل‌ها را به تصویر می‌کشد.
- زبان و نثر اکبر رادی در این نمایشنامه قوی و پرمغز است و از فرهنگ عامه نیز در آن استفاده شده است.
- این نمایشنامه به عنوان یکی از آثار برجستهٔ ادبیات نمایشی ایران شناخته می‌شود.
محتوای کتاب:
داستان در پاییز همان سال در شهر رشت می‌گذرد و به تقابل نسل‌ها، سنت و مدرنیته، و چالش‌های خانوادگی می‌پردازد. شخصیت اصلی، «پیله‌آقا پیربازاری»، تاجری بازمانده از دوران قاجار است که با افکار سنتی و خساست خود، خانواده‌اش را تحت فشار قرار داده است. پسرش «احسان» به تهران گریخته و دخترش «افشان» نیز در پی رهایی از این وضعیت است. در همسایگی آن‌ها، «انوش فومنی» با افکار روشنفکرانه‌اش، تأثیر زیادی بر احسان و افشان گذاشته و به افشان علاقه‌مند است. پیله‌آقا با این رابطه مخالف است و قصد دارد دخترش را به ازدواج مردی مسن و ثروتمند درآورد. در نهایت، تضاد بین نسل قدیم و جدید و تلاش جوانان برای یافتن راهی نو، محور اصلی این نمایشنامه را تشکیل می‌دهد.
بخشی از متن کتاب:
«همایون: می‌خوام یه قدری دنیا رو تماشا کنم.
انوش: این پول‌های درشتی می‌خواد.
همایون: (نگاهی می‌کند، و خندهٔ مبهمی.) می‌دونم به کجا زدهٔ. ولی نه! من اهل لفت و لیس و مرده‌خوری نیستم. من خیلی پیش از اونکه حاج آقا خان ضیابری ریق رحمتو سر بکشه، سنگ‌مو باش واکنده بودم. و حقیقت اینه که اون خیلی پیش از هفتهٔ پیش برام مرده بود. مرده ریگ‌شم نقداً باشه تا ما یه چرخی دور دنیا بزنیم.
انوش: حالا با دست خالی چی کار می‌کنی؟
همایون: می‌رم «هرزه‌ویل».
انوش: برای نقشه‌برداری؟
همایون: نقشه‌برداری و از این لات بازی‌ها.
انوش: تو جداً برای من یک علامت سؤالی.
همایون: نه، دیگه نمی‌تونستم تو این رشت، این شهر بی‌نور و مه‌آلود دوام بیارم. (بلند می‌شود.) داشتم زنگ می‌زدم.
انوش: فکر می‌کنی این سفر مشکل‌تو حل کنه؟
همایون: چه اهمیتی داره؟ مهم جاذبه‌ایه که منو به این دنیای لعنتی جلب می‌کنه.»
در مجموع، «روزنه آبی» نمایشنامه‌ای است که با پرداختن به مسائل انسانی و اجتماعی، مخاطب را به تفکر و تأمل وا می‌دارد.این نمایشنامه به دلیل زبان و فضای بومی، به عنوان یکی از آثار ماندگار ادبیات نمایشی ایران شناخته می‌شود.اکبر رادی با این اثر به عنوان یک نمایشنامه نویس برجسته مطرح شد.