ولپن
بن جانسون
نمایشنامه «ولپن» اثر بن جانسون، نویسنده انگلیسی قرن هفدهم، یکی از آثار برجسته ادبیات نمایشی جهان به شمار می‌رود. این نمایشنامه که در سال ۱۶۰۶ نوشته شده، داستان مردی ثروتمند و طماع به نام ولپن را روایت می‌کند که با تظاهر به بیماری و مرگ، اطرافیانش را فریب می‌دهد تا هدایای گران‌بها برایش بیاورند.
این نمایشنامه پنج‌پرده‌ای کمدی طنزآمیز و درعین‌حال نیش‌دار و تلخی است که به موضوعاتی مانند پول‌پرستی، فساد، حرص و طمع، حقه‌بازی و ریاکاری می‌پردازد. جانسون در این نمایشنامه، جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن فساد و دوزوکلک برای ثروت‌اندوزی رواج یافته و طمع در آن حدومرزی ندارد. در این کمدی همه به دنبال کسب ثروت بیشترند و همین طمع، آن‌ها را از چاله به چاه طمع ولپن شیاد می‌اندازد. نویسنده با استفاده از شخصیت‌های جذاب و موقعیت‌های کمیک، تصویری زنده و تأثیرگذار از جامعه خود ارائه می‌دهد.
نشر قطره نمایشنامه «ولپن» را با ترجمه روان و دقیق عبدالحسین نوشین منتشر کرده است. این ترجمه که سال‌ها پیش انجام شده، همچنان از بهترین ترجمه‌های موجود از این اثر به شمار می‌رود. این نمایشنامه تاکنون بارها در سراسر جهان به روی صحنه رفته و مورد استقبال تماشاگران و منتقدان قرار گرفته و منبع الهام بسیاری از نویسندگان و هنرمندان دیگر بوده است.
درباره نویسنده:
بن جانسون (1572ـ 1637) نویسنده، شاعر و نمایشنامهنویس انگلیسی بود. او در لندن متولد شد و پس از فوت پدرش که ثروت خود را از دست داده بود، مجبور به کارکردن شد تا هزینه تحصیل خود را پس‌انداز کند. جانسون تحصیلات ابتدایی را در کلیسای سن‌مارتین و سپس در آموزشگاه ست‌مینستر گذراند و به ادبیات یونان و روم علاقه‌مند شد. به دلیل مشکلات مالی، تحصیل را رها کرد و به شغل بنایی مشغول شد که از آن متنفر بود. او به ارتش انگلستان پیوست، اما خیلی زود از آنجا نیز خسته شد و به لندن بازگشت. آشنایی با گروه های تئاتر زندگی او را تغییر داد و به‌عنوان بازیگر و نمایشنامهنویس فعالیت خود را آغاز کرد. جانسون پس از مدتی به بازنویسی و ویرایش نمایشنامه‌های مختلف مشغول شد تا اینکه تهیه‌کننده تئاتری به نام توماس ناش به او پیشنهاد همکاری در نوشتن نمایشنامه را داد.
ویژگی‌های کتاب:
این نمایشنامه دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است که آن را به یکی از آثار مهم ادبیات نمایشی جهان تبدیل کرده. در زیر به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم:
- طنز گزنده و انتقادی
- شخصیت‌های پیچیده و چندوجهی
- داستان جذاب و پرکشش
- زبان غنی و شاعرانه
- تأثیرگذاری بر ادبیات نمایشی
محتوای کتاب:
نمایشنامه «ولپن» اثر بن جانسون، داستان مرد ثروتمند و طمع‌کاری به نام ولپن را روایت می‌کند که با تظاهر به بیماری و مرگ، اطرافیانش را فریب می‌دهد تا هدایای گران‌بها برایش بیاورند. او با کمک نوکرش، موسکا، نقشه‌ای ماهرانه می‌چیند و طمع اطرافیانش را برای به‌دست‌آوردن میراث او تحریک می‌کند. این کمدی طنزآمیز، جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن حرص و طمع، افراد را به انجام هر کاری وا می‌دارد. درنهایت، نقشه ولپن به‌گونه‌ای دیگر پیش می‌رود و ... .
این نمایشنامه با شخصیت‌های متعدد و روابط پیچیده بین آن‌ها، تصویری انتقادی از جامعه آن زمان ارائه می‌دهد. ترجمه عبدالحسین نوشین از این اثر، یکی از بهترین ترجمه‌های موجود است و اجرای آن در دهه ۱۳۲۰ تأثیر زیادی بر فضای فرهنگی تهران گذاشت.
بخشی از متن کتاب:
«ولتر: من اینجا لازم می‌دانم دقت دادگاه را به این موضوع جلب کنم که به نظر این آقا بیشتر مردم ناکس و رذل هستند.
لئون: این شخص به من افشا کرد ـ البته در مقابل پول که پدر پیر احمق من مرا از ارث محروم کرده.
ولتر: آقای دادرس، خواهش می‌کنم دقت کنید با چه لحنی راجع به پدر خودش حرف می‌زند. از شنیدن این سخن‌ها انسان به زحمت می‌تواند از غلبه تنفر و انزجار خود جلوگیری کند.
لئون: راستی راستی همچو پدری رحمت خداست. پدر احمقی که از راه حرص و طمع به مال دیگران فریب اشخاص حیله‌گری مانند شما را بخورد و یگانه پسر خودش را از ارث محروم کند.
ولتر: البته این کار او بی‌علت نبوده و بسیار حق داشته است.
لئون: خفه شو! بدجنس! نمی‌گذارد من حرف بزنم... موقعی که من آنجا در کمین بودم که خیانت پدر را به چشم خود ببینم و با گوش خود بشنوم در اتاق پهلو صدا بلند شد. اول صدای زنی را شنیدم که می‌گفت: «من نمی‌خواهم اینجا بمانم.» بعد صدای مردی را شنیدم که به او اصرار می‌کرد. بعد از مدتی داد و فریاد زن بلند شد و کمک می‌خواست...»
درمجموع، در نمایشنامه «ولپن»، بن جانسون با طنزی تند و داستانی جذاب، تصویری از جامعه‌ای را به نمایش می‌گذارد که در آن حرص و طمع، افراد را به انجام هر کاری وامی‌دارد. شخصیت‌های پیچیده و چندوجهی این نمایشنامه، به‌ویژه خود ولپن، تصویری زنده و تأثیرگذار از جامعه آن زمان ارائه می‌دهند. این اثر برجسته ادبیات نمایشی، با زبان غنی و شاعرانه خود، همواره مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار داشته است.