بوستان (سعدی‌نامه)
سعدی
کتاب «بوستان» اثر معروف شیخ سعدی شیرازی مجموعه‌ای از اشعار اخلاقی و حکایات است که در قالب مثنوی سروده شده و به مسائل انسانی، اجتماعی و فردی مانند عدالت، صداقت، مهربانی و آداب زندگی پرداخته است. این اثر شامل ۱۰ باب است که هر کدام به موضوعات مختلف زندگی انسان‌ها می‌پردازد و با زبانی ساده و دلنشین، درس‌های اخلاقی مهمی را به خوانندگان منتقل می‌کند.
تصحیح محمدعلی فروغی از بوستان سعدی یکی از معتبرترین و دقیق‌ترین ویرایش‌ها به شمار می‌رود. فروغی با بررسی نسخه‌های مختلف و تسلط بر زبان‌شناسی، متن اصلی سعدی را با دقت اصلاح کرده و توضیحات و تفسیری‌های جامع به آن افزوده است تا فهم عمیق‌تری از معانی اشعار ارائه دهد. این تصحیح به‌عنوان مرجع معتبر در مطالعات ادبی شناخته شده است.
درباره نویسنده:
ابومحمد مشرف الدین مصلح بن عبدالله بن مشرّف (606ـ 690) متخلص به سعدی، شاعر و نویسنده بزرگ ایرانی در شیراز متولد شد. پدرش از ملازمان دربار اتابک فارس بود و به علوم دینی نیز اشتغال داشت. سعدی از کودکی تحت تعلیم و تربیت پدر قرار گرفت، اما در دوازده‌سالگی پدرش را از دست داد. او مقدمات علوم ادبی و شرعی را در شیراز آموخت و سپس به بغداد رفت. سعدی تأثیر انکارناپذیری بر زبان فارسی گذاشته است؛ آثارش مدت‌ها در مدارس تدریس می‌شد و بسیاری از ضرب‌المثل‌های رایج از آثار او گرفته شده است. او ساده‌نویسی و ایجاز را در پیش گرفت و به همین دلیل در زمان حیاتش شهرت زیادی به دست آورد. تاریخ درگذشت سعدی را بین سال‌های 690 تا 695 هجری قمری ذکر کرده‌اند، اما معتبرترین روایت، 27 ذیحجه سال 690 هجری است. او در همان خانقاهی که اقامت داشت، به خاک سپرده شد.
ویژگی‌های کتاب:
- آموزش‌های اخلاقی و انسانی
- زبان ساده و شیوا
- استفاده از حکایات و تمثیل‌ها
- پیام‌های جامع و جهانی
- شکل نظم و نثر
- نقد اجتماعی و فرهنگی
- غنای معنایی
محتوای کتاب:
کتاب «بوستان» سعدی، یکی از مهم‌ترین آثار شیخ سعدی شیرازی، مجموعه‌ای از اشعار اخلاقی و حکمی است که در قالب مثنوی نوشته شده است. این اثر شامل ۱۰ فصل است که هرکدام به موضوعات مختلف انسانی، اخلاقی، اجتماعی، فلسفی و عرفانی می‌پردازد و به شیوه‌ای ساده و دلنشین درس‌های زندگی را به خوانندگان می‌آموزد.
محتوای اصلی کتاب به شرح زیر است:
- باب اول - عدل و انصاف
- باب دوم - صبر و شکیبایی
- باب سوم - شکرگزاری
- باب چهارم - محبت و دوستی
- باب پنجم - درستی و صداقت
- باب ششم - علم و دانش
- باب هفتم - سعه صدر و فروتنی
- باب هشتم - سخاوت و بخشش
- باب نهم - حکمت و تدبیر
- باب دهم - فقر و غنا
بخشی از متن کتاب:
چو عشقی که بنیاد آن بر هواست/ چنین فتنه‌انگیز و فرمانرواست،
عجب داری از سالکان طریق/ که باشند در بحر معنی غریق
به سودای جانان به جان مشتغل/ به ذکر حبیب از جهان مشتغل
به یاد حق از خلق بگریخته/ چنان مست ساقی که می ریخته
نشاید به دارو دوا کردشان/ که کس مطلع نیست بر دردشان
الست از ازل همچنانشان به گوش/ به فریاد قالوا بلی در خروش
گروهی عمل دار عزلت‌نشین/ قدم‌های خاکی، دم آتشین
به یک نعره کوهی ز جا بر کنند/ به یک ناله شهری به هم بر زنند
چو بادند پنهان و چالاک‌پوی/ چو سنگند خاموش و تسبیح‌گوی
سحرها بگریند چندان که آب/ فروشوید از دیده‌شان کحل خواب
فرس کشته از بس که شب رانده‌اند/ سحرگه خروشان که وامانده‌اند
شب و روز در بحر سودا و سوز/ ندانند ز آشفتگی شب ز روز
چنان فتنه بر حسن صورت‌نگار/ که با حسن صورت ندارند کار
ندادند صاحبدلان دل به پوست/ وگر ابلهی داد، بی‌مغز اوست
می صرف وحدت کسی نوش کرد/ که دنیا و عقبی فراموش کرد
درمجموع، کتاب بوستان سعدی اثر شیخ سعدی، مجموعه‌ای از اشعار اخلاقی است که به مسائل انسانی مانند عدالت، صداقت، صبر و محبت می‌پردازد و آموزه‌های زندگی را به شیوه‌ای ساده و دلنشین بیان می‌کند. این اثر با استفاده از حکایات و تمثیل‌ها مفاهیم عمیق را منتقل کرده و همچنان به‌عنوان مرجعی مهم در ادب فارسی شناخته می‌شود.