رستم و سهراب
آرتور وارنر
داستان «رستم و سهراب» از داستان‌های اندوهناک و نامدار شاهنامه فردوسی است. این داستان حماسی، ماجرای جنگ میان پدر و پسری را بازگو می‌کند که از روی ناآگاهی در برابر هم قرار می‌گیرند و در پایان، سهراب به دست پدرش کشته می‌شود.
آرتور وارنر، نویسنده و مترجم انگلیسی، به همراه برادرش ادموند وارنر، «شاهنامه» فردوسی را به زبان انگلیسی برگردانده‌اند. ترجمه آنها از شاهنامه، به‌ویژه داستان رستم و سهراب، به خاطر دقت و روانی‌اش، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات فارسی قرار گرفته است.
با این وجود، برخی از منتقدان، ترجمه وارنر را به دلیل استفاده از زبان انگلیسی قدیمی، مورد انتقاد قرار داده‌اند. با این حال، بسیاری دیگر، این ترجمه را به دلیل دقت و روانی آن، ستوده‌اند. ترجمه وارنر از داستان رستم و سهراب، نقش بسیار مهمی در شناساندن این داستان حماسی به مردم جهان داشته است. این ترجمه باعث شده است که علاقه‌مندان به ادبیات در سراسر دنیا، با یکی از شاهکارهای ادبیات فارسی آشنا شوند و از آن لذت ببرند.
درباره نویسنده:
ابوالقاسم فردوسی (زاده ۳۲۹ هجری قمری ـ درگذشته ۴۱۶ هجری قمری، در طوس خراسان) شاعر حماسه‌سرای نامدار ایرانی، سراینده شاهنامه، حماسه ملی ایران است. او را بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گو و حکیم سخن می‌دانند. فردوسی شاهنامه را بر پایه شاهنامه ابومنصوری از سی سالگی خود آغاز کرد و آن را در سال ۳۸۴ ه.ق به پایان رساند. شاهنامه پرآوازه‌ترین سروده او و یکی از بزرگ‌ترین نوشته‌های ادبیات کهن پارسی است. از دیگر آثار منتسب به فردوسی می‌توان به یوسف و زلیخا و هجونامه‌ای در نکوهش سلطان محمود غزنوی اشاره کرد که بیشترشان بی‌پایه هستند. فردوسی دهقان‌زاده بود و در دوره‌ای می‌زیست که زبان فارسی مورد حمایت سامانیان قرار داشت. او با بهره‌گیری از این زمینه و دانش خود در زبان عربی و پهلوی، توانست شاهنامه را به نظم درآورد.
ویژگی‌های کتاب:
ترجمه برادران وارنر از شاهنامه، به‌ویژه داستان رستم و سهراب، به دلیل سه ویژگی برجسته مورد توجه قرار گرفته است:
- دقت: مترجمان تا حد امکان به متن اصلی وفادار بوده‌اند و مفاهیم و تصاویر آن را به درستی به انگلیسی برگردانده‌اند.
- روانی: زبان ترجمه روان و شیوا است و خواننده را به راحتی با خود همراه می‌کند.
- حفظ جنبه‌های ادبی: مترجمان تلاش کرده‌اند تا زیبایی‌های ادبی و هنری داستان را برای خوانندگان انگلیسی‌زبان حفظ کنند.
محتوای کتاب:
در این کتاب، داستان «رستم و سهراب» از شاهنامه هم به زبان فارسی و هم به زبان انگلیسی آمده است. مترجمان انگلیسی، برادران وارنر، احتمالاً از متن تصحیح‌شده ژول مول یا نسخه‌های نزدیک به آن برای ترجمه خود استفاده کرده‌اند. بنابراین، برای تناسب بینامتنی میان متن انگلیسی (مقصد) و متن اصلی فارسی (مبدأ)، بخش «رستم و سهراب» از تصحیح ژول مول برای این چاپ استفاده شده است.
افراسیاب، پادشاه توران، سهراب را به سپاه خود می‌آورد و به او وعده پادشاهی ایران را می‌دهد. سهراب که از پدرش بی‌خبر است، به امید یافتن او به جنگ با ایرانیان می‌رود. در نبردی سخت، رستم و سهراب در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و رستم، ندانسته پسرش را می‌کشد. پس از آن، رستم از هویت پسرش آگاه می‌شود و دچار عذاب وجدان و اندوه فراوان می‌شود.
بخشی از متن کتاب:
«روزی رستم «غمی بد دلش ساز نخجیر کرد.» از مرز گذشت، وارد خاک توران شد، گوری شکار و بریان کرد و بخورد و بخفت. سواران تورانی رخش را در دشت دیده به بند کردند. رستم بیدار که شد در جست‌وجوی رخش به سوی سمنگان رفت. شاه سمنگان او را به سرایش مهمان کرد و وعده داد که رخش را می‌یابد. نیمه‌شب تهمینه دختر شاه سمنگان که وصف دلاوری‌های رستم را شنیده بود، خود را به خوابگاه رستم رساند و عشق خود را به او ابراز کرد و گفت آرزو دارد فرزندی از رستم داشته باشد. زمانی که رستم تهمینه را ترک می‌کرد، مهره‌ای به او داد تا در آینده موجب شناسایی فرزند رستم گردد».
درمجموع، ترجمه آرتور وارنر از داستان رستم و سهراب، از بهترین و دقیق‌ترین ترجمه‌های این اثر حماسی به زبان انگلیسی است. این ترجمه، نقش مهمی در معرفی ادبیات فارسی به جهانیان داشته و مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات قرار گرفته است.
