«لباب‌الالباب»
محمد عوفی
«لباب‌الالباب» کتابی است به زبان فارسی از محمد عوفی. اولین کتاب زندگی‌نامه به زبان فارسی و از مهم‌ترین و معتبرترین تذکره‌های شاعران پارسی‌گوست که حدود سال ۶۱۸ هجری قمری توسط محمد عوفی تألیف شده. این کتاب به شرح حال شاعران نامدار ایرانی و نقد آثار آنان می‌پردازد. نقدهای این کتاب اغلب مبهم و به تعریف و تمجید شاعران محدود می‌شود. تصحیح حاضر از «لباب‌الالباب» برای اولین بار تلفیقی از متن ویراستۀ ادوارد براون و متن ویراستۀ سعید نفیسی را ارائه کرده و در پایان متن، یادداشت‌های محمد قزوینی و تعلیقات سعید نفیسی نیز آمده است.
درباره نویسنده:
نورالدین محمد عوفی بخاری، تاریخ‌نگار، مترجم و ادیب ایرانی اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری بود. او که به نام‌های محمد بن محمد عوفی بخاری و سدیدالدین محمد عوفی نیز شناخته می‌شد، لقب‌های سدیدالدین یا نورالدین داشت و از نوادگان عبدالرحمان بن عوف، صحابی پیامبر اسلام بود. عوفی در نوشتن گلچین قطعات ادبی مهارت داشت و اطلاعات تاریخی معاصرین خود را در آثارش ثبت می‌کرد. او در زمان حمله مغول به هندوستان رفت و در دستگاه مملوک‌های غوری در سند ساکن شد. با این حال، اطلاعات دقیقی از اواخر زندگی و مرگ او در دست نیست. همچنین عوفی کتاب «جوامع الحکایات و لوامع الروایات» را نیز تألیف و کتاب «الفرج بعدالشدة» اثر تنوخی را از عربی به فارسی ترجمه کرده است.
ویژگی‌های کتاب:
- جامعیت داشتن
- معتبر بودن
- نثر روان
- تصحیح دقیق
محتوای کتاب:
«لباب‌الالباب» برای اولین بار بین سال‌های ۱۹۰۳ و ۱۹۰۶ توسط ادوارد براون در لندن به چاپ رسید. این چاپ شامل دو مجلد بود که با مقدمه و یادداشت‌های علامه محمد قزوینی منتشر شد. در سال ۱۳۳۵، سعید نفیسی تصحیح انتقادی جدیدی از این کتاب را با اضافات و یادداشت‌های تاریخی تهیه و توسط کتابفروشی ابن سینا منتشر کرد. اخیراً نیز انتشارات هرمس نسخه‌ای جدید از این کتاب را بر اساس نسخه ادوارد براون، به همراه مقدمه و حواشی علامه قزوینی، تعلیقات و توضیحات سعید نفیسی و کشف الابیات منتشر کرده است.
کتاب «لباب‌الالباب» شامل سه بخش است:
- بخش اول: درباره زندگی و آثار شاعران دوره سامانیان
- بخش دوم: درباره زندگی و آثار شاعران دوره غزنویان
- بخش سوم: درباره زندگی و آثار شاعران دوره سلجوقیان
در این کتاب، اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی، آثار و سبک شاعری شاعران این دوره‌ها ارائه شده است. همچنین، نمونه‌هایی از اشعار این شاعران نیز در کتاب آمده است.
مخاطبان کتاب:
- پژوهشگران و دانشجویان ادبیات فارسی
- علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک فارسی
- تاریخ‌دانان و محققان تاریخ ایران
- عموم علاقه‌مندان به فرهنگ و ادب ایران
درمجموع، کتاب «لباب‌الالباب» به عنوان نخستین تذکره مدون به زبان فارسی، منبعی ارزشمند برای شناخت تاریخ ادبیات ایران، زندگی و آثار شاعران برجسته و سبک‌های شعری رایج در سده‌های ششم و هفتم هجری قمری حائز اهمیت است. این اثر با تصحیح و تحقیق دقیق استادان برجسته، در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادب فارسی قرار گرفته و همچنان منبعی معتبر و مورد استناد است.