ذهن اخلاقی
مارک هاوزر
کتاب «ذهن اخلاقی: چگونه طبیعت فهم خوب و بد را پدید آورد؟» اثر مارک هاوزر، زیست‌شناس تکاملی و استاد دانشگاه هاروارد، یکی از آثار برجسته در حوزه روان‌شناسی اخلاق به شمار می‌رود. این کتاب با بهره‌گیری از یافته‌های علوم زیستی، علوم شناختی و علوم رفتاری، به بررسی این پرسش بنیادین می‌پردازد که انسان‌ها چگونه قادر به تشخیص خوب و بد هستند و فرآیند شکل‌گیری اخلاق در ذهن انسان به چه صورت انجام می‌شود.
این کتاب به دلیل رویکرد علمی، زبان ساده و روان، مثال‌ها و آزمایش‌های جذاب و دیدگاه نوآورانه‌اش، به یکی از آثار مهم در حوزه روان‌شناسی اخلاق تبدیل شده است و می‌تواند برای علاقه‌مندان به فلسفه، روان‌شناسی، علوم شناختی و علوم رفتاری مفید باشد.
نویسنده با تکیه بر علوم مختلف، به بررسی اصول و پارامترهای اخلاقی می‌پردازد که بشر در طول تکامل خود به دست آورده است. هدف او، شناخت علمی غریزه و استعداد اخلاقی و چگونگی تأثیر آن بر بخش‌های مختلف جامعه است.
درباره نویسنده:
مارک دی. هاوزر (متولد ۲۵ اکتبر ۱۹۵۹) نویسنده، زیست‌شناس تکاملی و استاد دانشگاه هاروارد است. او در زمینه رفتار حیوانات، روان‌شناسی اخلاق و علوم شناختی تحقیق می‌کند.
او به خاطر تحقیقاتش در زمینه اخلاق و استدلال اخلاقی شناخته شده بود و معتقد بود که اخلاق بر اساس سازوکارهای ژنتیکی شکل می‌گیرد. با این حال، در سال ۲۰۱۰، دانشگاه هاروارد او را به دلیل سوء رفتار علمی مقصر شناخت و یک سال بعد، هاوزر از سمت خود استعفا داد. تحقیقات انجام‌شده توسط دفتر تحقیق درستی از سلامت و بهداشت و خدمات انسانی در سال ۲۰۱۲ نشان داد که هاوزر داده‌های جعلی ساخته، نتایج تجربی را دستکاری و یافته‌های جعلی را منتشر کرده است. این یافته‌ها اعتبار علمی هاوزر را زیر سؤال برد و منجر به کناره‌گیری‌اش از دنیای علم شد.
ویژگی‌های کتاب
- رویکرد علمی
- مثال‌ها و آزمایش‌های جذاب
- دیدگاه نوآورانه
محتوای کتاب
کتاب «ذهن اخلاقی» از مارک هاوزر به بررسی چگونگی شکل‌گیری اخلاق در ذهن انسان می‌پردازد. هاوزر معتقد است که انسان‌ها دارای استعداد اخلاقی ذاتی‌اند که به آنها کمک می‌کند تا به طور ناخودآگاه و سریع در مورد مسائل اخلاقی قضاوت کنند.
این استعداد اخلاقی، که ریشه در تکامل انسان دارد، مجموعه‌ای از اصول و قواعد ناگفته است که رفتار اخلاقی ما را هدایت می‌کند. با این حال، این استعداد ذاتی مانند هر سازواره طبیعی دیگر، تنوع نیز می‌پذیرد و تحت تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی قرار می‌گیرد. به همین دلیل است که فرهنگ‌ها و دستگاه‌های اخلاقی گوناگونی در جهان وجود دارد.
به عبارت دیگر، «موتور» محاسباتی استعداد اخلاقی در نوع بشر مشترک است، اما محیط بیرونی و «پارامترهای» فرهنگی و اجتماعی، نحوه عملکرد آن را تغییر می‌دهند و منجر به شکل‌گیری نظام‌های اخلاقی گوناگون می‌شوند.
هاوزر در این کتاب با استفاده از مثال‌ها و آزمایش‌های متعدد، نشان می‌دهد که چگونه این دستگاه اخلاقی در موقعیت‌های مختلف عمل می‌کند و چگونه می‌توانیم با شناخت بهتر آن، تصمیمات اخلاقی بهتری بگیریم و جوامع عادلانه‌تری بسازیم.
مخاطبان کتاب:
- علاقه‌مندان به روان‌شناسی
- دانشجویان و پژوهشگران علوم شناختی
- علاقه‌مندان به فلسفه
- علاقه‌مندان به خودشناسی
- عموم مردم
درمجموع، در کتاب «ذهن اخلاقی»، مارک هاوزر با استفاده از یافته‌های علمی، به این پرسش اساسی می‌پردازد که چگونه انسان‌ها خوب و بد را تشخیص می‌دهند. هاوزر معتقد است که با شناخت بهتر این دستگاه اخلاقی، می‌توانیم تصمیمات اخلاقی بهتری بگیریم و جوامع عادلانه‌تری بسازیم.