فیل در تاریکی
قاسم هاشمی‌نژاد
رمان «فیل در تاریکی» از قاسم هاشمی‌نژاد، یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات پلیسی ایران، در سال 1358 منتشر شد. این داستان پرتعلیق و هیجان‌انگیز، در فضایی تاریک و رازآلود به وقوع می‌پیوندد و با شخصیت‌پردازی‌های قوی، پیرنگ پیچیده و نثر روان خود، مخاطبان و منتقدان را مجذوب خود کرده است.
این رمان نوآر که تحت‌تأثیر ادبیات پلیسی آمریکایی قرار دارد، با فضایی تاریک، نمور و پر از دلهره، به جای تمرکز بر جزئیات جنایت، به حالات روانی و انگیزه‌های درونی شخصیت‌ها می‌پردازد. نثر زیبای این اثر با بهره‌گیری از لهجه‌های متنوع فارسی مانند ارمنی، شیرازی و تهرانی، جذابیت خاصی به آن بخشیده است. عنوان کتاب نیز برگرفته از حکایتی مشهور در مثنوی معنوی مولانا است.
این رمان که ابتدا در سال 1355 به صورت پاورقی در روزنامه رستاخیز جوان منتشر شد، به دلیل فضاسازی ملموس و اشاره به تمثیل فیل در تاریکی مولوی، به اثری ماندگار در ادبیات معاصر ایران تبدیل شده است.
درباره نویسنده:
قاسم هاشمی‌نژاد، نویسنده و پژوهشگر برجسته ایرانی، در سال ۱۳۱۹ در شهر آمل دیده به جهان گشود. او که از دراویش نعمت‌اللهی گنابادی بود، طی سال‌ها فعالیت ادبی و فرهنگی، آثار ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشت. هاشمی‌نژاد در دهه چهل شمسی با نگارش نقدهای ادبی در روزنامه «آیندگان»، قدم در عرصه نویسندگی گذاشت. اما شهرت او بیشتر به دلیل رمان پلیسی «فیل در تاریکی» است که در سال ۱۳۵۸ منتشر شد و به یکی از بهترین رمان‌های پلیسی ایران تبدیل شد.
علاوه بر رمان‌های پلیسی، هاشمی‌نژاد به زندگی و شخصیت افراد نیز علاقه‌ی وافری داشت. او در کتاب «خیرالنساء (۱۲۷۰-۱۳۶۷): یک سرگذشت»، زندگی مادربزرگ روستایی خود را با زبانی شیوا و روایتی جذاب به تصویر کشید. این کتاب، تصویری واقعی و صمیمی از زندگی زنان روستایی در ایران ارائه می‌دهد. این نویسنده پرکار و صاحب‌سبک، سرانجام در سیزدهم فروردین ۱۳۹۵ بر اثر بیماری دار فانی را وداع گفت. آثار او همچنان مورد توجه علاقه‌مندان به ادبیات و فرهنگ ایران است.
ویژگی‌های برجسته کتاب:
- فضاسازی قوی
- شخصیت‌پردازی جذاب
- پیرنگ پیچیده و پرکشش
- نثر روان و جذاب
- اشاره به تمثیل فیل در تاریکی مولوی
محتوای کتاب:
داستان «فیل در تاریکی» حول محور جلال امین، گاراژداری تهرانی، می‌چرخد که در پی قتل برادرش، حسین، درگیر ماجرایی پیچیده و خطرناک می‌شود. حسین که در آلمان تحصیل می‌کرده، هنگام بازگشت به ایران، ناخواسته حامل محموله‌ای هروئین در خودروی بنز خود می‌شود. باندی تبهکار، که از این موضوع مطلع هستند، حسین را به قتل می‌رسانند. جلال، با عزمی راسخ برای گرفتن انتقام خون برادر، وارد مبارزه‌ای نفس‌گیر با این باند تبهکار می‌شود و در این راه، با چالش‌ها و موانع متعددی روبرو می‌شود.
بخشی از متن کتاب:
«جلال امین وقتی حساب کرد دید همه چیز باید صبح همان روزی شروع شده باشد که ماشین او را دم خانه‌اش در باغ صبا خالی کرده بودند. ساعت هفت صبح بود، روز اول چار ـ چار، و بیرون سرما بیداد می‌کرد و نمور بود. چون که آسمان ابر بود، دم باریدن، و یک هفته بود همه منتظر بودند و نمی‌بارید. جلال امین کلید در قفل پیکان پنجاه‌ویک سورمه‌ایش انداخت دید در قفل نبود. فکر کرد شاید از حواس پرت در را دیشب نبسته رفته بود. دقت کرد دید بادشکن سمت چپ را میله انداخته بودند لولاش را شکسته بودند. بادشکن هرز بود.»
درمجموع، رمان «فیل در تاریکی» از قاسم هاشمی‌نژاد، اثری ماندگار در ادبیات پلیسی ایران است. این اثر، با فضاسازی قوی، شخصیت‌پردازی جذاب و پیرنگ پیچیده، به یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات معاصر ایران تبدیل شده است.