تاریخ بلعمی
ابوعلی محمد بن محمد بلعمی
کتاب «تاریخ بلعمی» از انتشارات هرمس، یکی از آثار برجستهٔ نثر فارسی است که ترجمه‌ای آزاد از کتاب «تاریخ پیامبران و پادشاهان» اثر محمد بن جریر طبری به‌شمار می‌آید. این اثر نه‌تنها به‌عنوان یک منبع تاریخی معتبر، بلکه به‌عنوان نمونه‌ای از نثر ساده و روان فارسی در دوران سامانیان اهمیت ویژه‌ای دارد.
درباره نویسنده و مترجم:
نویسندهٔ اصلی: ابوجعفر محمد بن جریر طبری (۲۲۴–۳۱۰ هجری قمری)، مورخ، مفسر و فیلسوف ایرانی .
مترجم: ابوعلی محمد بن محمد بلعمی، وزیر دربار سامانیان، که در سال ۳۵۲ هجری قمری به دستور امیر منصور بن نوح سامانی، این اثر را به فارسی ترجمه کرد .
ویژگی‌های کتاب:
● نخستین نثر تاریخی منثور فارسی
● ترجمهٔ آزاد و بومی‌سازی‌شده
● نثر مرسل ساده و روان
● استفاده از منابع متعدد
● ترتیب خطی و داستان‌محور
محتوای کتاب:
کتاب «تاریخ بلعمی» ترجمه و تلخیص فارسی از «تاریخ الرسل و الملوک» طبری است که تاریخ جهان را از آغاز آفرینش، داستان آدم و پیامبران، تاریخ پادشاهان ایران باستان (از کیومرث تا ساسانیان) و سپس تاریخ صدر اسلام تا خلافت عباسیان روایت می‌کند. این اثر با زبانی ساده، شیوا و داستان‌پردازانه نگاشته شده و علاوه بر گزارش‌های تاریخی، نکات اخلاقی، دینی و فرهنگی نیز در خود دارد. بلعمی در این کتاب با حفظ چارچوب اصلی، گاه دیدگاه‌های مستقل ارائه داده و مطالب را با نیاز مخاطبان فارسی‌زبان زمان خود تطبیق داده است.
مخاطبان:
مخاطبان کتاب «تاریخ بلعمی» طیف گسترده‌ای را در بر می‌گیرند؛ از پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های تاریخ، زبان و ادبیات فارسی، و مطالعات اسلامی گرفته تا علاقه‌مندان به متون کلاسیک و فرهنگ ایران‌زمین. این اثر به دلیل نثر ساده، روایت جذاب و پوشش تاریخی جامع، هم برای اهل‌تحقیق منبعی علمی و مستند به‌شمار می‌آید و هم برای خوانندگان عام که به تاریخ ایران پیش و پس از اسلام علاقه‌مندند، اثری خواندنی و آموزنده است. همچنین زبان‌شناسان و سبک‌شناسان نیز آن را به‌عنوان یکی از متون پایه‌ای نثر فارسی مطالعه می‌کنند.
«تاریخ بلعمی» نه‌تنها ترجمه‌ای از یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی اسلامی است، بلکه به‌عنوان یکی از نخستین آثار نثر فارسی، نقش مهمی در توسعهٔ زبان و ادبیات فارسی ایفا کرده است. ترجمهٔ آزاد و سبک سادهٔ آن، باعث شده تا این اثر برای مخاطبان گسترده‌ای قابل‌فهم و جذاب باشد.