نیکلای گوگول

نیکلای واسیلیِویچ گوگول  نویسندهٔ بزرگ روس بود. گوگول بنیان‌گذار سبک رئالیسم انتقادی در ادبیات روسی و یکی از بزرگ‌ترین طنزپردازان جهان است.  گوگول در ۱۸۵۲ در روستای بارچی در ایالت پولتاوا (واقع در اوکراین) به دنیا آمد. کودکی او در املاک خانوادگی در دهکده واسیلیِفکا سپری شد و عشق به زادگاهش در آثارش نمود پیدا کرد. تحصیلات او در مدرسه شهرستان و سپس دبیرستان علوم عالی شهر نیژین آغاز شد و امید به شغل دولتی او را به پترزبورگ کشاند. ناکامی در این آرزو، آغاز تجربه‌های ادبی او بود. منظومه هانس کوشِل‌گارتِن اولین اثر گوگول بود که با موفقیت چندانی روبه‌رو نشد. داستانهای منثور شبهایی در قصبهٔ نزدیک دیانکا با تحسین الکساندر پوشکین همراه شد و رمانتیسم و عشق به مردم اوکراین در آن موج می‌زد. نمایشنامه بازرس، هجوّی تند و تیز از جامعه روسیه بود که موجب انتقادات و اتهامات بسیاری به گوگول شد. ناراحتی و سرگشتگی او را به سفر به خارج از کشور و سکونت در رم رهنمون شد. حاصل این سفر، جلد نخست نفوس مرده بود که تصویری غم‌بار از بحران‌های روسیه ارائه می‌داد. نگرش‌های گوگول در کتاب قطعات برگزیده از نامه‌نگاری با دوستان آشکار شد و مخالفت‌های بسیاری را به دنبال داشت. تلاش گوگول برای به تصویر کشیدن نوزایی روسیه در جلد دوم نفوس مرده نافرجام ماند و سوزاندن دستنویس آن، تراژدی غم‌انگیزی در زندگی او رقم زد. گوگول با قریحه استثنایی خود، محور رئالیسم انتقادی در ادبیات روسیه را بنا نهاد و تاثیری عمیق بر نویسندگان پس از خود گذاشت.

آثار

شب‌ها کنار دهکدهٔ دیکانکا (۱۸۳۱–۱۸۳۲) این مجموعه به صورت کامل با ترجمهٔ ضیاء فروشانی به فارسی ترجمه شده و توسط نشر خوارزمی در سال ۱۳۹۰ منتشر شده‌است.
میرگرود (۱۸۳۵) از این مجموعه داستان کوتاه، داستانهای ملاک قدیمی و چطور ایوان ایوانویچ با ایوان نیکیفورویچ دعوا کرد توسط خشایار دیهیمی ترجمه شده‌است.
تاراس بولبا (قسمتی از میرگرود؛ ۱۸۳۵) با ترجمهٔ قازار سیمونیان توسط انتشارات علمی فرهنگی منتشر می‌شود. چاپ اول ۱۳۴۳ انتشارات فرانکلین.
آرابسک (۱۸۳۵) سه داستان از این مجموعه به فارسی منتشر شده‌است (داستان «تصویر» تحت عنوان «پرتره» ترجمه پرویز همتیان بروجنی انتشارات چشمه و داستانهای «بلوار نیفسکی» و «یادداشتهای یک دیوانه» ترجمه خشایار دیهیمی در کتاب «یادداشتهای یک دیوانه و هفت قصه دیگر» نشر نی).
بینی (۱۸۳۶) ترجمهٔ خشایار دیهیمی در کتاب «یادداشتهای یک دیوانه و هفت قصه دیگر» نشر نی.
کالسکه (۱۸۳۶) ترجمه خشایار دیهیمی
شنل (۱۸۴۲) ترجمهٔ خشایار دیهیمی در کتاب «یادداشتهای یک دیوانه و هفت قصه دیگر» نشر نی
روح‌های مرده (۱۸۴۲) ترجمهٔ کاظم انصاری؛ با نام «نفوس مرده» انتشارات فرهنگ معاصر، و ترجمه فریدون مجلسی با نام «مردگان زرخرید» انتشارات نیلوفر. این کتاب در لیست روزنامه گاردین (۱۰۰۰ رمان که هر شخص باید بخواند) قرار دارد.
نمایشنامه بازرس (۱۸۳۶)، ترجمهٔ آبتین گلکار، انتشارات هرمس
نمایشنامه عروسی (۱۸۴۲)، ترجمهٔ آبتین گلکار، انتشارات هرمس
نمایشنامه قماربازان (۱۸۴۳) ترجمهٔ عبدالرحیم احمدی در کتاب «انتقام موحش و قماربازان» انتشارات دادار
نمایشنامه دادخواهی ترجمه فرشته زنگنه، نشر فروغ سپهر
پرتره ترجمهٔ پرویز همتیان بروجنی، نشر چشمه