شروح سوانح العشاق
شروح سوانح العشاق کتابی ارزشمند است که به بررسی و شرح یکی از آثار مهم عرفانی فارسی، یعنی سوانح العشاق نوشته احمد غزالی می‌پردازد. این کتاب شامل پنج شرح مختلف بر سوانح العشاق است که هر یک از زوایای مختلف به این اثر می‌نگرند.این شروح توسط احمد مجاهد گردآوری شده است.
این رساله بدیع و نوآورانه، به عنوان اولین اثر مستقل فارسی در باب عشق، جایگاهی ویژه در تاریخ ادبیات عرفانی دارد. احمد غزالی با نگارش این کتاب، راه را برای نویسندگان بعدی هموار کرد و سوانح العشاق به عنوان یک سرمشق ارزشمند برای آنان قرار گرفت. این اثر، همچون گوهری درخشان، بر تارک آثار غزالی می‌درخشد و به حق، شناسنامه ادبی اوست. بی‌شک، سوانح العشاق اثری بی‌نظیر در حوزه عشق است که تاکنون هیچ اثری نتوانسته جایگاه آن را به چالش بکشد.
شروح کتاب به‌ترتیب عبارتند از:
· شرح كنوز الأسرار و رموز الأحرار که نوشته عزالدین محمود کاشانی عارف (متوفای ۷۳۵ق) میباشد، شرحی منظوم بر رساله سوانح العشاق است. این شرح در ۶۷۴ بیت ارائه شده است.
· شرح حسین ناگوری، نوشته عارف هندی متوفای ۹۰۱ق: در کتاب تذکره علمای هند که به نام «تحفة الفضلاء في تراجم الكملاء» معروف است، آمده: (گویند خواجه حسین ناگوری سوانح شیخ احمد غزالی را نیز شرح کرده است).در این شرح به شیوه «قوله» بخشی از مباحث سوانح ذکر و سپس شرح شده است.
· شرحی از قرن نهم که در کتابخانه نور عثمانیه استانبول، بدون ذکر نام شارح و تاریخ کتابت موجود است. این شرح احتمالا متعلق به حدود قرن نهم میباشد. ریتر نیز این شرح را در دست داشته و هنگام چاپ رساله سوانح، در بعضی موارد در حاشیه از این شرح نقل کرده است. این شرح به شیوه «سؤال قوله...» نوشته شده است.
· شرح محمد چشتی (گیسودراز، عارف متوفای ۸۱۲ق): این شرح از صفحه ۱۶۷ تا ۱۹۵ را شامل می‌شود.
· شرح نظام‌الدین تهانیسری (عارف متوفای ۱۰۳۵ق) که به نام بحر التصوف نیز شناخته می‌شود . این شرح از صفحه ۲۲۳ با شرح حال تهانیسری آغاز و در شصت‌وهشت فصل در صفحه ۳۵۹ به پایان رسیده است.
در مجموع، کتاب شروح سوانح العشاق انتشارات دانشگاه تهران، اثری ارزشمند و خواندنی برای همه کسانی است که به دنبال شناخت عمیق‌تر از عرفان اسلامی و ادبیات فارسی هستند.
