تاریخ تمدن ایران (جلد دوم): بعد از اسلام تا انقراض اسماعیلیه
حسن پیرنیا ، عباس اقبال‌آشتیانی
کتاب تاریخ تمدن ایران (جلد دوم): بعد از اسلام تا انقراض اسماعیلیه نوشته حسن پیرنیا (مشیرالدوله) و عباس اقبال‌آشتیانی یکی از آثار برجسته و ارزشمند در زمینه تاریخ ایران است. این کتاب به بررسی تاریخ، فرهنگ، و تمدن ایران در دوره پس از ظهور اسلام و تا پایان حکومت اسماعیلیان (نزاریه) می‌پردازد.
درباره نویسندگان:
حسن پیرنیا (مشیرالدوله) (۱۲۵۱ شمسی – ۱۳۱۴ شمسی) حقوقدان، تاریخ‌نگار و سیاستمدار برجسته ایرانی بود. او از بنیان‌گذاران حقوق مدرن در ایران و از نخستین تدوین‌کنندگان قوانین حقوقی و قضایی کشور به شمار می‌رود. پیرنیا در دوره‌های مختلف به‌عنوان نخست‌وزیر و وزیر در دولت‌های قاجار فعالیت داشت و در پیشبرد مشروطه نقش مهمی ایفا کرد. وی با نگارش آثاری همچون تاریخ ایران باستان و تاریخ تمدن ایران، سهم بزرگی در معرفی تاریخ و فرهنگ ایران ایفا نمود. دانش و نثر دقیق او، آثارش را به منابع مرجع برای پژوهشگران تبدیل کرده است.
عباس اقبال‌آشتیانی (۱۲۷۵–۱۳۳۴ هجری شمسی) تاریخ‌نگار، ادیب، نویسنده و پژوهشگر برجسته ایرانی بود. او در آشتیان به دنیا آمد و تحصیلات خود را در تهران و اروپا (فرانسه) تکمیل کرد. اقبال در زمینه‌های تاریخ، ادبیات و فرهنگ ایران فعالیت‌های ارزشمندی داشت و آثاری مانند ترجمه و تألیف کتب تاریخی و ادبی از او به جا مانده است. وی بنیان‌گذار مجله علمی و ادبی یغما بود و در حوزه تاریخ‌نگاری با دقت و روشمندی شناخته می‌شود. اقبال آشتیانی در ۵۹ سالگی در تهران درگذشت و نامش به‌عنوان یکی از پیشگامان پژوهش‌های تاریخی ایران ماندگار شد.
محتوای کتاب
جلد دوم این اثر در قالبی علمی و دقیق، به موضوعات زیر می‌پردازد:
- ورود اسلام به ایران: چگونگی فتح ایران توسط اعراب مسلمان و تأثیرات فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی این دوران.
- دولت‌های ایرانی پس از اسلام: بررسی حکومت‌های مهم مانند طاهریان، صفاریان، سامانیان، غزنویان، و دیگر سلسله‌های مرتبط با تاریخ ایران.
- جنبش‌ها و قیام‌ها: بررسی جنبش‌های اجتماعی و مذهبی مانند قیام‌های خوارج، زیدیه، و دیگر فرقه‌های اسلامی.
- اسماعیلیان و نزاریه: تحلیل تاریخچه، عقاید، و نقش سیاسی و اجتماعی اسماعیلیان در ایران، به‌ویژه در دوره حسن صباح و قلعه‌های الموت.
- تحولات فرهنگی و علمی: معرفی پیشرفت‌های علمی، ادبی، و هنری ایران در این دوره.
در مجموع، این کتاب از نظر جامعیت و دقت علمی، یکی از مراجع اصلی در مطالعات تاریخی ایران به شمار می‌آید. ترکیب دیدگاه‌های تاریخی حسن پیرنیا و پژوهش‌های دقیق و جزئی‌نگرانه عباس اقبال‌آشتیانی باعث شده است این اثر منبعی غنی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران باشد.