کتاب "گرایش مرکزی و تغییرپذیری" نوشته هربرت وایزبرگ و ترجمه بهروز گرانپایه، خواننده را به سفری جذاب در دنیای آمار و داده‌ها می‌برد. این کتاب با زبانی ساده و روشی گام به گام، مفاهیم پیچیده آماری را برای مخاطبان با سطوح دانش مختلف قابل درک می‌کند.
هربرت ف. وایزبرگ پروفسور علوم سیاسی در دانشگاه ایالت اوهایو، تحصیلات خود را در دانشگاه مینه‌سوتا به پایان برد و مدرک دکترای خود را از دانشگاه میشیگان دریافت کرد. وی سردبیر همکار مجله امریکایی علوم سیاسی و مؤلف‌همکار مقدمه‌ای بر تحقیق پیمایشی و تحلیل داده‌ها بوده است.
همان‌طور که او در این کتاب اشاره می‌کند، آمار علم مطالعه تنوع و تفاوت است. این تنوع را می‌توان با اصطلاح آماری "واریاسیون" توصیف کرد. در مقابل، گرایش مرکزی به ما می‌گوید که داده‌ها به طور متوسط به سمت چه مقداری تمایل دارند. این کتاب با تمرکز بر این دو مفهوم اصلی، به ما کمک می‌کند تا داده‌ها را بهتر درک کرده و از آن‌ها برای تحلیل و نتیجه‌گیری استفاده کنیم.
یکی از ویژگی‌های برجسته این کتاب، رویکرد تدریجی آن است. مطالب به گونه‌ای سازماندهی شده‌اند که خواننده ابتدا با مفاهیم ساده‌تر آشنا شده و سپس به سراغ مباحث پیچیده‌تر می‌رود. این روش باعث می‌شود که حتی افرادی که با مفاهیم آماری آشنایی چندانی ندارند، بتوانند به راحتی با این کتاب همراه شوند.
در این کتاب، نویسنده به طور مفصل به بررسی روش‌های مختلف اندازه‌گیری گرایش مرکزی و تغییرپذیری می‌پردازد. از جمله این روش‌ها می‌توان به میانگین، میانه، نما، واریانس و انحراف استاندارد اشاره کرد. همچنین، کتاب به بررسی رابطه بین این مفاهیم و کاربرد آن‌ها در تحلیل داده‌های مختلف می‌پردازد.
یکی از نکات مهمی که در این کتاب به آن پرداخته شده است، اهمیت درک تفاوت‌های فردی در کنار الگوهای کلی است. نویسنده نشان می‌دهد که هرچند شناخت الگوهای کلی به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از جامعه داشته باشیم، اما نباید تفاوت‌های فردی را نادیده گرفت. این نکته، اهمیت مطالعه واریاسیون در کنار گرایش مرکزی را نشان می‌دهد.
در کل، کتاب "گرایش مرکزی و تغییرپذیری" یک منبع ارزشمند برای دانشجویان، پژوهشگران و همه کسانی است که به دنبال درک بهتر مفاهیم آماری هستند. این کتاب با زبانی ساده و روشی روشن، به شما کمک می‌کند تا داده‌ها را به عنوان ابزاری قدرتمند برای تحلیل و تصمیم‌گیری به کار بگیرید.
