کتاب "تاریخ فقه اسلامی" نوشته حامد خانی، با نگاهی ژرف به سده‌های اولیه اسلام، ما را به سفری در دنیای پیچیده و پویای فقه اسلامی می‌برد. فقه، به عنوان هسته مرکزی اندیشه اسلامی، در طول تاریخ همواره با تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پیوند خورده است.
حامد خانی متولد سال ۱۳۵ع، نویسنده ایرانی می باشد.
خانی در این کتاب، فقه را فراتر از مجموعه‌ای از قوانین و احکام می‌بیند. او فقه را به مثابه یک جریان اندیشه‌ورزی می‌داند که در شکل‌دهی هویت اسلامی نقش محوری داشته است. فقه در جوامع اسلامی، همانند فلسفه در تمدن‌های مبتنی بر عقلانیت، به عنوان ابزاری برای فهم جهان و تنظیم روابط اجتماعی به کار رفته است.
در سده‌های نخستین اسلام، فقه در سایه گسترش سریع اسلام و تنوع جوامع اسلامی، تحولات شگرفی را تجربه کرد. با شکل‌گیری مکتب اصحاب حدیث، شاهد شکل‌گیری رویکردی جدید در فهم و تفسیر احکام اسلامی بودیم. این مکتب با تاکید بر حدیث به عنوان منبع اصلی احکام، به تدوین و نظام‌مند کردن فقه کمک شایانی کرد.
اهمیت مطالعه تاریخ فقه اسلامی در این است که به ما کمک می‌کند تا ریشه‌های عمیق اندیشه اسلامی را بهتر بشناسیم. با بررسی تحولات فقه در طول تاریخ، می‌توانیم به درک عمیق‌تری از چگونگی شکل‌گیری و تحول مفاهیم و ارزش‌های اسلامی دست یابیم. همچنین، این مطالعه به ما نشان می‌دهد که فقه همواره یک حوزه پویا و در حال تحول بوده است و به سادگی نمی‌توان آن را به یک دوره یا مکتب خاص محدود کرد.
خانی با طرح این سوال که آیا مسلمانان در حوزه فقه رویکرد نظری نداشته‌اند، به نقد برخی دیدگاه‌های رایج در این زمینه می‌پردازد. او با استناد به منابع تاریخی، نشان می‌دهد که فقه اسلامی از همان ابتدا دارای ابعاد نظری و فلسفی بوده است و فقها همواره به دنبال فهم عمیق‌تر از دین و قوانین آن بوده‌اند.
در مجموع، کتاب "تاریخ فقه اسلامی" نوشته حامد خانی، یک اثر ارزشمند برای همه کسانی است که به تاریخ اسلام و اندیشه اسلامی علاقه‌مند هستند.
