کتاب "تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران" اثر آن لمبتن، ایران‌شناس برجسته بریتانیایی، به بررسی تحولات و تداوم‌ها در تاریخ ایران در دوره‌های سلجوقیان، خوارزمشاهیان و ایلخانان (قرن‌های ۱۱ تا ۱۴ میلادی) می‌پردازد.
در گذر زمان و در زمینه‌های مختلف، اهمیت تداوم و تحول در تاریخ ایران همواره یکسان نبوده است. در عرصه سیاسی، تهاجمات و دگرگونی‌های حاکمیتی، تداوم را مختل می‌کردند، اما در زمینه امور دیوانی و اداری، "تداوم" به عنوان عنصری برجسته، شکاف‌های سیاسی را پر می‌کرد. مؤلف معتقد است که نباید دو عنصرتداوم و تحول را در تقابل و تضاد کامل با یکدیگر قرار داد، چرا که در سراسر دوره مورد بحث، تداومی پایدار وجود داشته است.هدف نهایی این بررسی، کاوش در جنبه‌های محیطی است که در چارچوب آن، انسان‌ها در تاریخ میانه‌ی ایران به دنبال حفظ و اشاعه‌ی حیات فرهنگی و معنوی خود بوده‌اند.
موضوعات کلیدی:
· بررسی نهادهای دیوانی، اقتصادی و اجتماعی: لمبتن در این کتاب به بررسی نهادهای مختلفی مانند نظام دیوانسالاری، نظام مالیاتی، ارتش، کشاورزی، تجارت و... در دوره‌های مورد نظر می‌پردازد.
· تحلیل تداوم‌ها و تحولات: نویسنده به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که چه عواملی باعث تداوم برخی نهادها و سنت‌ها در طول این دوره‌ها شده و چه عواملی باعث تحولات و دگرگونی‌ها شده‌اند.
· نقش گروه‌های مختلف: لمبتن نقش گروه‌های مختلف اجتماعی مانند دیوانسالاران، روحانیون، بازرگانان و... در تحولات و تداوم‌ها را بررسی می‌کند.
· تاثیر اسلام: نویسنده به بررسی تاثیر اسلام بر نهادها و ساختارهای اجتماعی و اقتصادی ایران در این دوره می‌پردازد.
جمع‌بندی:
کتاب "تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران" منبعی ارزشمند برای مورخین، ایران‌شناسان و دانشجویان رشته‌های تاریخ و علوم اجتماعی است. این کتاب به درک عمیق‌تر تحولات و تداوم‌ها در تاریخ ایران در دوره‌های سلجوقیان، خوارزمشاهیان و ایلخانان کمک می‌کند.
