از زمانِ دکارت فلاسفه در جستجوی منابعِ معرفتِ یقینی‌اند، منابعی که یافته‌های منبعث از آن جایی برای شک باقی نمی‌گذارد. چنین منابعی را پوپر سرچشمه‌های دانایی می‌نامد. در مقابل سرچشمه‌های نادانی وجود دارند. به عنوانِ مثال طرفدارانِ تئوریِ توطئه و مارکسیست‌ها معتقد به وجودِ چنین سرچشمه‌هایی هستند.

پوپر معتقد است سرچشمه‌های دانایی و نادانی وجود ندارند. هیچ منبعِ اقتداری برای یقین وجود ندارد، نه عقل، نه تجربه، نه خدا، هیچ. به دنبالِ منبع گشتن خطاست. راه حل پوپر «خردگرایی نقادانه» است. این نوع از خردگرایی مبتنی‌ست بر تلاش برای نقد و ابطال یک معرفت فارغ از منبع آن.

1400.02.17

5 / 5
امیدوارم دست‌کم درباره‌ی این یکی کتاب بنویسم...
فی‌المجلس پیشنهاد می‌کنم بخونیدش... اگرچه یه جاهایی ترجمه رو نمی‌پسندم ولی چاره‌ای نیست.

مختصر و مفید دلیل اعتقاد به خردگرایی نقادانه را در مقابل دو رویکرد اصلی موجود یعنی تجربه گرایی و خردگرایی شرح می دهد. متاسفانه به نظر من ترجمه خوب و روان نبود.

کتاب در صورتی با تفکرات پوپر از طریق کتاب های دیگرش آشنا باشی مفیده. اما اگه به این صورت نباشه در فهم مطالب به دشواری میخوریم

پوپر عنوان سخنرانی خود را (این کتاب درواقع یکی از سخنرانی‌های پوپر است.) سرچشمه‌های دانایی و نادانی می‌گذارد اما پس از برسی تاریخ اندیشه های مرتبط، در ادامه بحث، نظر خود را اینگونه بیان می‌کند که سوال اصلی، سرچشمه‌های شناخت نیست و راه‌حل را "خردگرایی نقادانه" معرفی می‌کند که تلاش برای نقد و آزمایش گزاره‌ها، فارغ از سرچشمه‌های آن است.
بنظرم پوپر حتی اگر حق نیز با او باشد و سوال بهتری نیز برای پرسیدن باشد اما باز هم صورت مسئله را عوض می‌کند و جواب سوالی که در عنوان سخنرانی آورده است را نمی‌دهد و به‌جای آن به این نتیجه می‌رسد که چون سوال بهتری نیز برای پرسیدن وجود دارد پس این سوال را می‌توانیم بدون پاسخ بگذاریم.
پوپر یا باید عنوان را عوض می‌کرد و یا پاسخ ریشه‌ها و سرچشمه‌های شناخت را می‌داد که گمان می‌کنم برای روش"خردگرایی نقادانه"اش نیز نیاز به این ریشه شناخت‌ها داریم.

البته فارغ از این موضوع کتاب و راه‌حل پوپر ارزش خواندن را دارد.

خیلی واضح و سر اصل مطلب هر چند در قسمت های آخر به سمت شک گرایی خیلی معمولی رفت و حرفی نبود که کسایی مثل هیوم قبلا نزده باشن هرچند پایان بندی جز این برای این خط فکری نمیشد متصور شد و در هر صورت خوندنی بود. اما باز کردن و نقد شناخت شناسی دکارت و بیکن رو خیلی دوست داشتم.

از بهترین و تاثیرگذارترین کتابایی که خوندم. معرکه‌ست واقعا. به همه پیشنهادش می‌کنم.

کتاب کوتاهی در مورد یافتن سرچشمه(های) دانایی از طریق یافتن پاسخ درست.