تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه
تورج اتابکی
کتاب تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه یکی از آثار مهم و تأثیرگذار در حوزه مطالعات تاریخ معاصر ایران است که به بررسی فرایند مدرنیزاسیون تحمیلی در دوره حکومت رضاشاه می‌پردازد.
کتاب تجدد آمرانه، حاصل برگزاری سمیناری در سال ۱۹۹۹ در هلند است که به بررسی تطبیقی فرآیند مدرن‌سازی در ترکیه و ایران پس از جنگ جهانی اول پرداخته است. مقالات این کتاب، با تمرکز بر الگوی توسعه‌ی آمرانه آتاتورک و رضاشاه، به خواننده این امکان را می‌دهند تا تحولات دو کشور را با هم مقایسه کند و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بررسی نماید.
در این کتاب، موضوعات متنوعی مورد بررسی قرار گرفته است:
تغییر ماهیت حکومت رضاشاه: محمدعلی همایون کاتوزیان در مقاله‌ای، تغییر تدریجی شیوه‌ی حکومت رضاشاه از دیکتاتوری به حکومت استبدادی را تحلیل می‌کند.
موانع تحکیم قدرت: تورج اتابکی به بررسی موانعی می‌پردازد که آتاتورک و رضاشاه در راه تحکیم قدرت خود با آن‌ها روبرو بودند، از جمله نقش روحانیت و خلافت.
زوال سیاست‌های حزبی در ایران: متیو الیوت به تحلیل حزب ایران نو و دلایل شکست سیاست‌های حزبی در ایران می‌پردازد.
مقایسه‌ی نگرش به سنت‌ها: هوشنگ شهابی با مقایسه‌ی مقررات لباس پوشیدن در ترکیه و ایران، نگرش دو رژیم به سنت‌ها و قوانین اروپایی را بررسی می‌کند.
اصلاح زبان و خط: جان پری به مقایسه‌ی تلاش‌های آتاتورک و رضاشاه در زمینه تغییر خط و اصلاح زبان می‌پردازد.
نقش ارتش: استفانی کرونین به بررسی نقش ارتش در ایجاد نهادهای اجتماعی جدید و سازگاری آن با جامعه‌ی مدنی در ایران می‌پردازد.
سیاست خارجی ایران: اولیور باست به بررسی پیشینه‌ی سیاست خارجی ایران در دوره‌ی پس از جنگ جهانی اول می‌پردازد.
نکته‌ی قابل توجه: در این کتاب، تنها مقالاتی که به زبان فارسی ترجمه شده‌اند و به ایران مربوط می‌شوند، گنجانده شده‌اند. برخی مقالات دیگر که در سمینار ارائه شده‌اند و به ترکیه اختصاص داشته‌اند، در این مجموعه نیامده‌اند.
مخاطبان این کتاب:
- دانشجویان تاریخ و علوم سیاسی: این کتاب می‌تواند منبع ارزشمندی برای دانشجویانی باشد که به مطالعه تاریخ معاصر ایران علاقه‌مند هستند.
- محققان و پژوهشگران: محققانی که در حوزه مطالعات ایران و مدرنیزاسیون فعالیت می‌کنند، می‌توانند از این کتاب برای انجام پژوهش‌های خود استفاده کنند.
- علاقه‌مندان به تاریخ ایران: هر کسی که به تاریخ ایران علاقه‌مند است، با مطالعه این کتاب می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران کسب کند.
درمجموع:
اگر به دنبال درک عمیق‌تری از فرایند مدرنیزاسیون در ایران و نقش رضاشاه در این فرایند هستید، مطالعه کتاب تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه را به شما توصیه می‌کنم.
