«شکلک»
نغمه ثمینی
کتاب «شکلک» نوشته نغمه ثمینی، نمایشنامه‌ای است که در دهه 60 و در فضای بسته یک خانه اتفاق می‌افتد. شخصیت‌های نمایشنامه زن و مردی هستند که در این خانه به سر می‌برند و ورود سربازی زخمی به خانه، روایت را پیچیده‌تر می‌کند. این اثر در لایه‌های عمیق خود به چالش‌های انسانی، تنش‌های روانی و پیامدهای اجتماعی جنگ اشاره دارد، درحالی‌که داستانی ملموس و نزدیک به تجربه زندگی روزمره را روایت می‌کند.
درباره نویسنده:
نغمه ثمینی، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس ایرانی، متولد سال 1352 در تهران است. او فارغ‌التحصیل رشته تئاتر از دانشگاه تهران و دارای مدرک دکتری در رشته مطالعات تئاتر از دانشگاه منچستر انگلستان است.
ثمینی یکی از برجسته‌ترین نمایشنامه‌نویسان معاصر ایران است که آثارش بارها در جشنواره‌های داخلی و خارجی به روی صحنه رفته است. از جمله آثار او می‌توان به نمایشنامه‌های «رازهای نهفته»، «افسانه ماه تی‌تی»، «هفت شب با مهمانی ناخوانده»، «فنز»، «شکلک»، «خانه در گذشته ماست» و فیلمنامه‌های «سه زن»، «بهترین بابای دنیا»، «گاهواره‌ای برای مادر» و «صد سال به این سال‌ها» اشاره کرد.
ویژگی‌های کتاب :
- پرداختن به تأثیرات جنگ در زندگی روزمره: این نمایشنامه به شکلی ملموس و نزدیک به تجربه زندگی روزمره، تأثیرات جنگ را بر زندگی شخصی و اجتماعی افراد نشان میدهد. نغمه ثمینی با ظرافت، فضای ملتهب و پر از ترس و اضطراب دوران جنگ را به تصویر می‌کشد.
- استفاده از زبان و فضای بومی: ثمینی با استفاده از زبان و فضای بومی، ارتباطی قوی با مخاطب برقرار می‌کند. این امر باعث می‌شود که مخاطب به راحتی با شخصیت‌ها و داستان نمایشنامه همذات‌پنداری کند.
- تمرکز بر چالش‌های انسانی و تنش‌های روانی: این نمایشنامه تنها به روایت وقایع جنگ نمی‌پردازد، بلکه به عمق چالش‌های انسانی و تنش‌های روانی ناشی از جنگ نیز می‌پردازد. شخصیت‌های نمایشنامه با ترس‌ها، تردیدها و زخم‌های روحی خود دست و پنجه نرم می‌کنند.
- سبک واقع‌گرایانه:نغمه ثمینی در این نمایشنامه از سبک واقع‌گرایانه استفاده می‌کند. این سبک به او امکان میدهد تا داستانی باورپذیر و تأثیرگذار را روایت کند.
- پرداختن به جزئیات و ابعاد انسانی داستان:مهارت نویسنده در پرداختن به جزئیات و ابعاد انسانی داستان، از دیگر ویژگی‌های برجسته این نمایشنامه است. ثمینی با دقت به جزئیات، شخصیت‌هایی ملموس و باورپذیر خلق می‌کند.
- ترکیب موضوع حساس دوران با مهارت نویسنده: اثرگذاری این نمایش برآمده از ترکیب موضوع حساس آن دوران و مهارت نویسنده در پرداختن به جزئیات و ابعاد انسانی داستان است.
- فضای بسته و محدود: داستان در فضایی بسته و محدود اتفاق می‌افتد که این امر به تشدید تنش‌ها و احساسات شخصیت‌ها کمک می‌کند.
- تأثیر پذیری از تاریخ: در بخشی از کتاب به این موضوع اشاره شده است که شخصیت ها چاره ای جز آشتی با گذشته و تاریخ ندارند، این موضوع نشان میدهد که این کتاب تاثیر پذیری زیادی از تاریخ داشته است.
محتوای کتاب:
شکلک نمایشنامه‌ای است که نغمه ثمینی در آن به روایت داستانی در دوران جنگ ایران و عراق می‌پردازد. داستان شکلک در دهۀ شصت و در فضای بسته یک خانه اتفاق می‌افتد. شخصیت‌های نمایشنامه زن و مردی هستند که در این خانه به‌سر می‌برند و ورود سربازی زخمی به خانه، روایت را پیچیده‌تر می‌کند. این اثر در لایه‌های عمیق خود به چالش‌های انسانی، تنش‌های روانی و پیامدهای اجتماعی جنگ اشاره دارد، درحالی‌که داستانی ملموس و نزدیک به تجربه زندگی روزمره را روایت می‌کند.
این نمایشنامه به سبک واقع‌گرایانه نوشته شده و از زبان و فضای بومی برای ایجاد نزدیکی با مخاطب استفاده کرده است. پرداختن به مسائلی همچون تأثیر جنگ بر زندگی شخصی و اجتماعی افراد از جمله ویژگی‌های مهم این اثر است. اثرگذاری نمایش برآمده از ترکیب موضوع حساس آن دوران و مهارت نویسنده در پرداختن به جزئیات و ابعاد انسانی داستان است.
بخش‌هایی از متن کتاب:
«اعتراف می‌کنم هنوز آن خانه ویران در ذهنم زنده است و هنوز حسن و عالیه در حوضش خفته‌اند و هر از گاهی بیدار می‌شوند، معرکه می‌گیرند، خسته می‌شوند و باز می‌خوابند؛ «خواب دبش کلفت‌کُش». هنوز خانه‌ی ویران سرپناهِ نرگس و شریف است و آن دو چاره‌ای ندارند جز آشتی با گذشته؛ آشتی با تاریخ.»
«تو می‌دونی جنگ چیه؟ می‌دونی یعنی چی که یهو همه چی زیر و رو می‌شه؟ می‌دونی یعنی چی که یهو همه چی از دست می‌ره؟»
درمجموع، کتاب «شکلک» نمایشنامه‌ای است که با زبانی ساده و روان، مخاطب را به عمق فاجعه جنگ می‌برد و او را با پیامدهای انسانی آن روبرو می‌کند. این اثر، نمایشی است که به ما یادآوری می‌کند که جنگ، تنها ویرانی و مرگ نیست، بلکه ویرانی روح و روان انسان‌ها نیز هست.