الف/یا
رضا علی‌پور
کتاب «الف/یا» نوشته رضا علی‌پور، رمانی است که در سال ۱۳۹۸ به زبان کردی منتشر شد و سپس توسط محمدرئوف مرادی به فارسی ترجمه گردید. رمانی با دو روایت در دو دوره تاریخی است که گاهی به نظر می‌رسد این دو زمان در زمانی سوم به هم می‌پیوندند. این رمان به دنیای خط و خوشنویسی می‌پردازد و رنج، مهجوری و عدم درک خطاط و تفاوت صورت و معنا در کلام را به خوبی به تصویر می‌کشد.
ویژگی‌های کتاب:
- دو روایت موازی: رمان دارای دو روایت مجزا است که در دو دوره تاریخی متفاوت اتفاق می‌افتند.
- پرداختن به هنر خوشنویسی: این رمان به طور ویژه به هنر خوشنویسی و زندگی یک خطاط می‌پردازد.
- تفاوت در نثر: نویسنده برای هر روایت از نثر متفاوتی استفاده کرده است که به جذابیت کتاب افزوده است.
- پرداختن به مسائل فلسفی: در این رمان، به مسائل فلسفی هنر نیز پرداخته شده است.
- روایت تاریخی: این رمان در بستر تاریخی روایت می‌شود و به وقایع و شخصیت‌های تاریخی نیز اشاره می‌کند.
محتوای کتاب:
کتاب الف/یا، رمانی با دو روایت در دو دوره تاریخی است که گاهی به نظر می‌رسد این دو زمان در زمانی سوم به هم می‌پیوندند. این رمان به دنیای خط و خوشنویسی می‌پردازد و رنج، مهجوری و عدم درک خطاط و تفاوت صورت و معنا در کلام را به خوبی به تصویر می‌کشد.داستان کتاب «الف/یا» به زندگی معلمی اخراجی در دوران معاصر و قصه‌ی خطاطی گمنام از دوره‌ی قاجار می‌پردازد. معلمی که تازه از زندان بیرون آمده، پیشنهاد می‌شود تا مجموعه‌ای از دستنویس‌های به‌جامانده از خطاطی گمنام را بررسی کند. در این میان، او به زندگی این خطاط علاقه‌مند می‌شود و در پی کشف رازهای زندگی او برمی‌آید.
بخشی از متن کتاب:
«کسی که عکس را از ما گرفت نیم ساعت بعد عکس را به ما برگرداند. انگار در آن نیم ساعت خیلی چیزها عوض شده بود. لیلا هی نگاهش می کرد و می انداخت داخل پاکت و کیفش. گفتم: «در عکس چه می بینی؟ طی نیم ساعت پیر شده ایم؟» گفت: «چرا چشمم این شکلی است؟» دست روی چشم چپش در عکس گذاشت. گفتم: «حکایتی خوانده ام که می گوید: صورتگر تاتاری...» گفت: «دست از این حکایت ها بردار.»
به عکس دقت کرد: «هر کدام جایی را نگاه می کنیم.» «نه، ببین، هر دو داریم دوربین را نگاه می کنیم.» «نه، تو این جا نیستی، خیلی وقت است این جا نیستی، نمی دانم کجا را نگاه می کنی.» «لیلا خواهش می کنم شروع نکن، من امروز به خاطر تو آمده ام.» «هی منت، هی منت، نمی دانم خانه بودی چه کار می کردی؟ ها! می رفتی تو حکایت هایت. ناراحت می شوی می گویم توی گذشته ای، دویست سیصد سال پیش از حالا، نه چهل پنجاه سال، نمی دانم کی می خواهی برگردی؟ سی وسه سال داری. حرف حرف خودت است؛ با کبریتی به زندگی هر دویمان آتش زده ای، بوی سوختگی اش به در و همسایه و دوست و فامیل هم رسیده، اما به مشام خودت نرسیده.»»
در مجموع، کتاب «الف/یا» رمانی جذاب و خواندنی است که با دو روایت موازی، مخاطب را به سفری در تاریخ و هنر می‌برد. این رمان به خوبی توانسته است رنج‌ها و مشقت‌های هنرمندان را به تصویر بکشد و به مخاطب نشان دهد که هنر می‌تواند پلی بین گذشته و حال باشد.