شکاف دیجیتال سوم: رویکردی وبری به نابرابری‌های دیجیتال
ماسیمو راگندا
کتاب «شکاف دیجیتال سوم: رویکردی وبری به نابرابری‌های دیجیتال» از ماسیمو راگندا و ترجمهٔ علی راغب، به بررسی عمیق و پیچیدگی‌های نابرابری‌های دیجیتال در جامعه می‌پردازد. این کتاب از نظریه‌های ماکس وبر برای تحلیل نابرابری‌های اجتماعی در دنیای دیجیتال استفاده می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه دسترسی به فناوری‌های دیجیتال، مهارت‌های استفاده از آنها و نتایج حاصل از این استفاده، در ایجاد و تشدید نابرابری‌ها نقش دارند.
این کتاب به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا شکاف دیجیتال صرفاً اشکال سنتی نابرابری را گسترش می‌دهد یا اینکه شامل اشکال جدیدی نیز می‌شود؛ اشکال جدیدی که ممکن است شامل گرایش‌های متضادی باشند که نابرابری‌های سنتی را کاهش می‌دهند یا به شیوه‌های جدید نابرابری شکل می‌دهند.
درباره نویسنده:
ماسیمو راگندا، مدرس ارشد دانشگاه نورثومبریا، پژوهشگری برجسته در حوزهٔ شکاف دیجیتال و رسانه‌های اجتماعی است که علاوه بر تدریس، به‌عنوان معاون رئیس گروه کاری شکاف دیجیتال (IAMCR) و همکار گروه تحقیقاتی اینترنت و جامعه نورث‌آمبریا فعالیت می‌کند؛ او با تألیف دوازده کتاب و مقالات متعدد به زبان‌های مختلف، نقشی کلیدی در گسترش دانش در این حوزه ایفا می‌کند.
ویژگی‌های کتاب:
- موضوع و محتوای تخصصی
- چارچوب نظری محکم
- تمرکز بر سه سطح شکاف دیجیتال (شکاف دسترسی، شکاف مهارتی و شکاف استفاده)
- رویکرد انتقادی
- مثال‌ها و مطالعات موردی
- مناسب برای پژوهشگران و علاقه‌مندان
محتوای کتاب:
کتاب «شکاف دیجیتال سوم» به بررسی تأثیر فناوری‌های دیجیتال بر نابرابری اجتماعی و اقتصادی می‌پردازد و نشان می‌دهد که این فناوری‌ها چگونه می‌توانند موجب تشدید یا کاهش شکاف‌های اجتماعی شوند. محتوای اصلی کتاب در چند محور اصلی سازمان‌دهی شده است:
۱. مقدمه و تعریف شکاف دیجیتال
- معرفی مفهوم شکاف دیجیتال و سیر تحول آن از گذشته تا امروز.
- بررسی سه نوع شکاف دیجیتال:
- شکاف اول: تفاوت در دسترسی به اینترنت و فناوری‌های دیجیتال بین اقشار مختلف جامعه.
شکاف دوم: تفاوت در توانایی‌ها و مهارت‌های استفاده از فناوری.
شکاف سوم: تفاوت در نحوه بهره‌برداری از فناوری برای بهبود کیفیت زندگی و موفقیت اقتصادی.
۲. چارچوب نظری و تحلیل نابرابری دیجیتال
- استفاده از نظریات جامعه‌شناختی، به‌ویژه دیدگاه‌های ماکس وبر، برای تحلیل شکاف دیجیتال.
- بررسی تعامل بین فناوری، سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی.
- تأثیر سیاست‌های اقتصادی و فرهنگی بر دسترسی و استفاده از فناوری.
۳. مطالعات موردی و داده‌های تجربی
- تحلیل داده‌های آماری از کشورهای مختلف درباره تأثیر دیجیتالی شدن بر گروه‌های اجتماعی.
- بررسی تأثیر فناوری بر شکاف جنسیتی، طبقاتی و جغرافیایی.
- مقایسه بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در زمینه شکاف دیجیتال.
۴. پیامدهای اجتماعی و اقتصادی شکاف دیجیتال
- نقش فناوری در تقویت یا کاهش نابرابری‌ها در آموزش، اشتغال و اقتصاد.
- تأثیر رسانه‌های دیجیتال بر دموکراسی و مشارکت سیاسی.
- چگونگی بهره‌گیری از فناوری برای بهبود عدالت اجتماعی.
۵. راهکارهای کاهش شکاف دیجیتال
- سیاست‌های پیشنهادی برای دسترسی عادلانه‌تر به فناوری.
- آموزش و توسعه مهارت‌های دیجیتال برای اقشار کم‌برخوردار.
- راهکارهایی برای کاهش شکاف دیجیتال در کشورهای در حال توسعه.
۶. نتیجه‌گیری و چشم‌انداز آینده
- تأثیر پیشرفت‌های فناوری (مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا) بر شکاف دیجیتال.
- توصیه‌هایی برای سیاست‌گذاران، نهادهای آموزشی و جوامع محلی برای کاهش نابرابری دیجیتال.
مخاطبان کتاب:
- پژوهشگران و اساتید حوزهٔ جامعه‌شناسی و مطالعات رسانه
- دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی و ارتباطات
- فعالان اجتماعی و سیاست‌گذاران
- عموم علاقه‌مندان به موضوع نابرابری‌های دیجیتال
درمجموع، کتاب «شکاف دیجیتال سوم» به بررسی نابرابری‌های دیجیتال و تأثیر آنها بر فرصت‌های اجتماعی و اقتصادی می‌پردازد. نویسنده با رویکردی جامعه‌شناختی نشان می‌دهد که این نابرابری تنها به دسترسی به فناوری محدود نیست، بلکه به مهارت و بهره‌برداری مؤثر از آن نیز وابسته است. در پایان، راهکارهایی برای کاهش این شکاف از طریق سیاست‌گذاری‌های آموزشی و اقتصادی ارائه می‌دهد.