«نماهایی از ایران»
سر جان ملکم
کتاب «نماهایی از ایران» نخستین جلد از مجموعه «ایران قاجار در نگاه اروپاییان» است که توسط سر جان ملکم نوشته شده و شهلا طهماسبی آن را به فارسی ترجمه کرده است. این اثر به مأموریت‌های سر جان ملکم در ایران، به‌ویژه مأموریت اول او، و موضوعات ادبی، زندگی اجتماعی و خلق‌وخوی ایرانیان می‌پردازد.
سر جان ملکم، کارمند کمپانی هند شرقی و نخستین نماینده سیاسی انگلستان در دوره قاجار، در سال 1215 قمری به حضور فتحعلی‌شاه قاجار رسید. او در هند زبان فارسی را آموخت و با آداب و رسوم مشرق‌زمین آشنا شد. این کتاب از دیدگاه دانای کل روایت می‌شود و شامل مشاهدات و تجربیات نویسنده درباره ایرانیان است.
درباره نویسنده:
سِر جان مَلکُم (Sir John Malcolm) یک دیپلمات، نظامی، تاریخ‌نگار و شرق‌شناس بریتانیایی بود که در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم در روابط بین ایران و بریتانیا نقش مهمی داشت.
سِر جان مَلکُم در سال ۱۷۹۲ به‌عنوان مترجم فارسی در ارتش بریتانیا مشغول به کار شد و به‌دلیل تسلطش بر زبان فارسی و آشنایی با فرهنگ شرقی، به مأموریت‌های دیپلماتیک در ایران فرستاده شد. او سه بار به ایران سفر کرد:
مأموریت اول (۱۸۰۰-۱۸۰۱): این مأموریت در دوره‌ی فتحعلی‌شاه قاجار انجام شد. ملکم سعی داشت روابط ایران و بریتانیا را گسترش دهد و با فرانسه مقابله کند.
مأموریت دوم (۱۸۰۸-۱۸۰۹): تلاش کرد پیمانی بین ایران و بریتانیا ببندد، اما به‌دلیل رقابت‌های داخلی در دربار قاجار و نفوذ فرانسوی‌ها، چندان موفق نبود.
مأموریت سوم (۱۸۱۰): بیشتر جنبه‌ی مشورتی داشت و اوضاع سیاسی ایران را بررسی می‌کرد.
سِر جان ملکم کتاب‌های متعددی درباره‌ی ایران نوشت که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می توان به "تاریخ ایران" و "یادداشت‌های سفر به ایران" اشاره کرد.
ویژگی های کتاب:
توصیف دقیق آداب و رسوم
تحلیل وضعیت اجتماعی و سیاسی
نگاهی بی‌طرفانه
استفاده از تصاویر و نقشه‌ها
محتوای کتاب:
- جغرافیای ایران: ملکم به توصیف شهرهای مختلف ایران، مناظر طبیعی، آب و هوا و... می‌پردازد و اطلاعات مفیدی در مورد جغرافیای ایران ارائه می‌دهد.
- تاریخ ایران: نویسنده به بررسی تاریخ ایران از گذشته‌های دور تا دوره قاجار می‌پردازد و به معرفی سلسله‌های مختلف، جنگ‌ها و رویدادهای مهم تاریخی اشاره می‌کند.
- جامعه ایران: ملکم به توصیف ساختار اجتماعی ایران، طبقات مختلف مردم، آداب و رسوم، نحوه زندگی، پوشش، غذا و... می‌پردازد و تصویری روشن از زندگی اجتماعی مردم ایران در آن دوره ارائه می‌دهد.
- سیاست ایران: نویسنده به بررسی وضعیت سیاسی ایران، ساختار حکومت، روابط با کشورهای دیگر و... می‌پردازد و تحلیل‌هایی در مورد وضعیت سیاسی ایران در آن زمان ارائه می‌دهد.
- فرهنگ ایران: ملکم به بررسی فرهنگ، هنر، ادبیات، معماری و... ایران می‌پردازد و به معرفی آثار هنری و ادبی برجسته ایران اشاره می‌کند.
مخاطبان کتاب:
علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ ایران
عکاسان و هنرمندان
گردشگران و ماجراجویان
پژوهشگران و دانشجویان
ایرانیان مقیم خارج از کشور
در مجموع، کتاب «نماهایی از ایران» اثر سر جان ملکم، اثری ارزشمند برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران است. این کتاب با توصیفات دقیق و تحلیل‌های عمیق خود، به خواننده کمک می‌کند تا شناخت بهتری از ایران در دوره قاجار داشته باشد.