کتاب "دام صیادان یا عبرت ایرانیان" نوشته ویلیام هوویت و ترجمه آقاصوفی هندی، یک سند تاریخی مهم و تاثیرگذار است که به بررسی جنایات استعماری بریتانیا در شبه قاره هند می‌پردازد. این کتاب که در زمان خود سروصدای زیادی به پا کرد، اولین رساله فارسی بود که به طور مفصل به افشای چهره واقعی استعمارگران انگلیسی پرداخت.
آلفرد ویلیام هوویت یک کارمند دولتی، گیاه شناس، انسان شناس و کاشف از بریتانیای کبیر آن زمان بود.
هوویت در این کتاب با استناد به منابع حقوقی و قضایی خود انگلیسی‌ها، تصویری هولناک از ظلم و ستم بی‌پایانی که بر مردم هند روا داشته شده بود، ترسیم می‌کند. او با زبانی رسا و مستند، از کشتارها، شکنجه‌ها، غارت‌ها و تبعیض‌های گسترده‌ای که توسط کمپانی هند شرقی انگلیس اعمال می‌شد، پرده برمی‌دارد. هدف او تنها افشای این جنایات نبود، بلکه نشان دادن آن بود که به ظاهر مسیحی‌های انگلیسی چگونه اصول اخلاقی و انسانی را زیر پا گذاشته و به گرگی درنده تبدیل شده‌اند.
آقا صوفی هندی یا صوفی آمبا پراساد، در سال ۱۸۵۸ در مراد آباد هند در طبقه‌ی خاندانی کایاستا به دنیا آمد. او از جمله شخصیت‌های هندی است که در خلال اواخر مشروطیت تا حوالی پایان جنگ جهانی اول در شیراز زیست و خدمات فرهنگی، مطبوعاتی و آموزشی بسیاری انجام داد. آقاصوفی هندی نویسنده‌ای پُرکار و سریع القلم بود و در راستای افشاگری علیه سلطه انگلیس بر هندوستان، این کتاب ویلیام هوویت را با کمک و نگارش میرزا علی‌اصغر حکمت به فارسی ترجمه و در سال ۱۳۳۰ هجری‌قمری/۱۲۹۰ شمسی در شیراز چاپ و منتشر کرد. کتاب به مجرد انتشار، مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت و صدها نسخه چاپ شده ظرف مدت کمی به فروش رسید.
آقاصوفی هندی با ترجمه این کتاب به فارسی، هدفی فراتر از معرفی جنایات استعماری داشت. او می‌خواست با نشان دادن سرنوشت تلخ هندی‌ها، ایرانیان را نسبت به نفوذ بریتانیا در کشور خود هوشیار کند. او معتقد بود که اگر ایرانیان از خواب غفلت بیدار نشوند، سرنوشتی مشابه هندی‌ها در انتظارشان خواهد بود.
این کتاب در زمان خود نقش مهمی در شکل‌گیری گفتمان ضد استعماری در ایران ایفا کرد. آقاصوفی هندی با ترجمه این کتاب، زنگ خطری را برای ایرانیان به صدا درآورد و به آنها نشان داد که استعمارگران تنها به دنبال منافع خود هستند و حاضرند برای رسیدن به اهدافشان هر جنایتی مرتکب شوند.
"دام صیادان یا عبرت ایرانیان" امروزه نیز می‌تواند برای ما درس‌های ارزشمندی داشته باشد. این کتاب به ما یادآور می‌شود که استعمار تنها یک رویداد تاریخی نیست، بلکه یک ایدئولوژی خطرناک است که می‌تواند در هر زمانی و مکانی ظهور کند. همچنین، این کتاب به ما می‌آموزد که هوشیاری و آگاهی، مهم‌ترین سلاح در برابر استعمار و هرگونه تسلط خارجی است.
در نهایت، می‌توان گفت که "دام صیادان یا عبرت ایرانیان" یک اثر ماندگار است که به عنوان یکی از منابع مهم برای مطالعه تاریخ استعمار و مبارزات ضد استعماری در ایران و هند به شمار می‌رود. این کتاب به ما کمک می‌کند تا ریشه‌های بسیاری از مشکلات کنونی جهان را بهتر درک کنیم و برای آینده‌ای بهتر تلاش کنیم.
