قیم نهاوندی
محمدبن‌مبارک زنگی
فرسنامه قیم نهاوندی یکی از ارزشمندترین آثار در زمینه اسب‌شناسی و درمان اسب در ایران است. این کتاب نوشته محمدبن‌مبارک زنگی معروف به قیم نهاوندی، در اواسط قرن ششم هجری قمری به نگارش درآمده و تا مدت‌ها کهن‌ترین کتاب شناخته شده در باب اسب به شمار می‌رفت.
این کتاب به دلیل قدمت و جامعیتش، منبعی غنی برای مطالعه تاریخ اسب‌داری در ایران و جهان اسلام محسوب می‌شود.نویسنده علاوه بر استفاده از منابع علمی آن زمان، تجربیات شخصی خود را نیز در این کتاب آورده است. این امر باعث شده تا فرسنامه قیم نهاوندی، ترکیبی از دانش نظری و عملی باشد.زبان کهن و نثر عامیانه این کتاب، آن را به منبعی ارزشمند برای پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی نیز تبدیل کرده است.این کتاب به طور مفصل به موضوعاتی همچون ویژگی‌های مختلف نژادهای اسب، از جمله ظاهر، خلق و خو و توانایی‌های آن‌ها،علائم، علل و روش‌های درمان بیماری‌های مختلف اسب پرداخته است.
در مجموع، فرسنامه قیم نهاوندی، اثری ماندگار و ارزشمند است که به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع در زمینه اسب‌داری در ایران شناخته می‌شود. این کتاب برای زبان‌شناسان و ادبیات‌شناسان، به دلیل زبان کهن و نثر عامیانه‌اش، منبعی ارزشمند است.
