کتاب "مواجهه با داروین" نوشتهی عادل زیادات به ترجمهی امیرمحمد گمینی کتابی مفصل و پرکاربرد در موضوع چگونگی رویارویی نخبگان مسلمان و مسیحی با چالشهای علمی مدرن در جهان اسلام و تفسیر آن است.
عادل زیادات، پژوهشگر و استاد دانشگاه لبنانی، به عنوان یک متخصص تاریخ علم، در این کتاب به واکاوی واکنشهای متفاوتی که در میان متفکران دینی، روشنفکران و رهبران جوامع شرقی به نظریه داروین شکل گرفت، میپردازد.
در قسمت ابتدایی کتاب موضوع مواجههی اندیشمندان و نخبگان مسلمان با چالشهای عظیم برآمده از تفکر علمی مدرن روی میدهد و پس از آن با بررسی تاریخچهی نظریههای تکاملی در جامعهی غرب در قرن نوزدهم و فلسفهی آن آشنا میشویم.
بخش نخست کتاب به بررسی اثر نظریهی داروین و تأثیر آن در جهان اسلام و شرق مسیحی پرداخته است. در این قسمت از کتاب، خواننده با فراز و نشیبهای نظریهی تکاملی در جامعهی غرب آشنا میشود. شامل چگونگی پذیرش آن در جوامع مختلف و واکنشهای نظامیانه اجتماعی برخی فعالین و نخبگان در فرهنگ ، حوزهی علوم انسانی و تعامل آن با فرهنگ اسلامی در دوران قبل و بعد از جنگ جهانی دوم.
بخش دوم (که در این کتاب ترجمه شده است) نیز به توضیح مواجههی بیشتر نخبگان و مردان تفکر در همین زمینۀ در مرزهای سرزمین اسلامی و مسیحی میپردازد. در این بخش میتوانیم با بررسی با انتقادات، چالشها و پذیرش آنان در جهان اسلام آشنا شویم. معرفی نسل نخبگان، از جمله محمود شبستری و رضا شاهکرمی، که در دورۀی پهلوی، در فضاهای فکری پربار همچون دانشگاه تهران، با مفهوم داروینیسم در ارتباط بودند. این آشنایی همراه با واکنش به نظریۀ داروین از سوی نخبگان اسلامی، با همۀ نظرات اصطلاحی و تخصصی مرتبط با موضوع، توسط نویسنده به زبانی ساده توضیح داده شدهاست.
از دیگر بررسیهایی که در این کتاب صورت گرفته، معرفی مفاهیم داروینیسم و تکامل برای خوانندهان و دانشجویان میباشد که به این نویسنده برای آموزش این مفاهیم تقدیر و تشکر شدهاست. به علاوة، نویسنده از یک دیدگاه پویا و حساس به بهینهسازی فرایندهای خودتنظیمی در گروههای پژوهشی با نظریهی داروین به تأثیراتفاقی متقابل پرداختهاست و انتقاداتی را که به این نظریهی تکامل موجود است را چیزی از پذیرش نظریە تکامل در جوامع پژوهشی، به عهده شیوهی رفتاری و رفتار علمی خودتنظیم روزمرهای است که انسانها در گروههای پژوهشی با آن مواجه میشوند.
جمع بندی:
کتاب "مواجهه با داروین" با سبک فصیح و قابل فهم خود مناسب خواندن برای دستهی گستردهای از خوانندگان با علاقه به فلسفە، تاریخ علم، جامعهشناسی، بیوشیمی و همچنین دانشجویان زیستشناسی و پژوهشگرانِ مرتبط میباشد. این کتاب به علّت محتوای مفید و واضح، نظر پژوهشگرانِ محترم را به خود جلب کردهاست .